اكثر كارشناسان حوزه شهري و اجتماعي معتقدند اداره جامعه بدون حضور هماهنگ و موثر بخش خصوصی امكان‌پذیر نیست. اين اعتقاد كافي بود تا در يك دهه اخير شاهد حضور گسترده عده اي براي دريافت مجوز راه اندازي یک نهاد غیردولتی غیرانتفاعی باشيم تا با ايجاد کارگروهی برای بهبود اموراجتماعي پيشگام شوند.
سازمان هاي مردم نهاد در دوران گذار است اما به طور رسمي از سال 84 با ابلاغ دستورالعمل از سوي هيات وزيران دولت وقت كليد خورد، اساس اين دستورالعمل هم بر انجام فعاليت هاي اجتماعي و غير سياسي متمركز بود موضوعي كه اخيرا جايگاه كمرنگي در اكثر سمن ها دارد و ابعاد سياسي آنها قوي تر از بعد اجتماعي رخ نشان مي دهد.
زماني كه واژه سمن و نهادهاي مردمي از مجلس شنيده شد و قوانيني در راستاي آن از سوي نمايندگان مجلس زبان به زبان چرخيد اهميت شكل گيري آن مضاعف شد و تسهيلات و راهكارها، عده اي را به راه اندازي آن واداشت.
به اعتقاد برخي از متخصصان و جامعه شناسان نهادهاي مدني و NGO هاي فعلي در جامعه ما زماني شكل گرفت كه جامعه و کنشگرانی که تمایل به فعالیت‌های سیاسی و دخالت‌های اجتماعی در این زمینه داشتند به‌دلیل نبود زمینه‌های مناسب روبه سوی تشکیل انواع و اقسام انجمن‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی آوردند که جایگزین گروه‌های سیاسی یا اجتماعی مداخله‌گر در حوزه‌های مدیریتی و سیاسی شوند.
در حال حاضر سازمان هاي مردم نهاد به شكل قانوني و طبق اساسنامه بر مبنايي اجتماعي بايد شكل بگيرند و در قالب هاي مختلف اهرم دستگاه هاي اجرايي براي مردم باشند، موضوعي كه برخي از پايه گذاران و گردانندگان اين سازمان ها از آن روي برمي تابند و آن را وسيله اي براي سودجويي قرار داده اند.
فعاليت 1500 سازمان مردم نهاد در تهران
بر اساس اطلاعات، 1500 سازمان مردم نهاد در شهر تهران وجود دارد که بررسی های اولیه نشان می دهد تنها 300 سازمان فعال تر هستند. گسترش روز افزون درخواست تشكيل سازمان هاي مردم نهاد شايد نشان دهنده نگاه پر رنگ به ايجاد سمن ها باشد اما تشكيلاتي كه برخي از اين سازمان ها را درگير خود ساخته آنها را از اهداف اصلي دور كرده است.
معاون سیاسی، انتظامی فرمانداری تهران نگاه مثبتي به آينده سمن ها به ويژه سازمان هاي مردم نهاد فعال در شهر تهران دارد.
ناصربخت با اشاره به وجود یک هزار و پانصد سازمان مردم نهاد فعال در شهر تهران گفت: در حال حاضر حدود 700 سازمان مردم نهاد در شهر تهران فعال هستند که به طور کامل شکل گرفته‌اند و استخوان‌بندی لازم را پیدا کرده‌اند.
وی افزود: این سازمان‌ها پتانسیل بسیار خوبی هستند که در حال حاضر توانسته‌اند با بخش‌های مختلفی ارتباط بگیرند و از جمله اینکه تعدادی از آنها با شورای شهر تهران در ارتباط هستند.
وی تاکید کرد: در فرمانداری تهران به دنبال سهیم کردن این سازمان‌ها در حوزه‌های تصمیم‌گیری، تصمیم‌سازی و اجرا هستیم؛ قطعا در بهترین شکل ارتباط سازمان‌های مردم نهاد با فرمانداری، فرآیند کاری آنها منجر به ایفای نقش و مشارکت آنها در حوزه اجرا می‌شود.
ناصربخت ادامه داد: ورود سازمان‌های مردم نهاد در حوزه‌های اجرایی یکی از بهترین تجلی‌های مردم سالاری است و این نگاه استراتژیک فرمانداری تهران در نقش و جایگاه سازمان‌های مردم نهاد موثر است.
وی افزود: این سازمان‌ها بدون واسطه با بدنه اجتماع در ارتباط هستند و به خوبی کاستی‌ها و معضلات جامعه را می‌شناسند و قطعا مسیر قابل اطمینانی برای شناخت فضای اجتماعی هستند. ضمن اینکه در سال‌های گذشته نیز مسائل اجتماعی از تاکیدات مقام معظم رهبری بوده است و ایشان مانند همه موضوعات دیگر تشخیص و تحلیل درستی در مورد مسائل اجتماعی ارائه کردند ما هم در فرمانداری با نگاه ویژه به فرمایشات مقام معظم رهبری به دنبال ایجاد ارتباط از طریق این سازمان‌ها با مردم هستیم تا نگاه بهتری نسبت به معضلات اجتماعی داشته باشیم.
وی ابراز امیدواری کرد که در سال آینده شاهد تحولات ملموس‌تری در این حوزه باشیم و معتقدیم با توجه به اینکه تهران الگوی سایر نقاط کشور است می‌توانیم تجربیات پایتخت در حوزه سازمان‌های مردم نهاد را به کل کشور انتقال دهیم.
ناصربخت با تاکید بر حمایت از سازمان‌های مردم نهاد گفت: سازمان‌های مردم نهاد نباید کار سیاسی کنند و به دنبال هم‌افزایی و یکی کردن فعالیت تمامی سازمان‌های مردم نهاد هستیم. این سازمان‌ها در شهر تهران برای دریافت حمایت‌ها می‌توانند به ستاد هم‌افزایی حمایت از سازمان‌های مردم نهاد شورای شهر تهران مراجعه کنند.
خودناشناسي سمن ها مشكل اصلي است
مرتضي طلايي،عضو شوراي شهر تهران كه در دوره سوم شورا پايه گذار شكل گيري سازمان هاي مردم نهاد شهري بود با بيان اينكه فعاليت سازمان هاي مردم نهاد نياز اصلي جامعه است گفت:توانمندسازي و افزايش مهارت NGO ها در قالب هاي مختلف ضروري است.اين سازمان ها در درجه اول بايد خودشان را باور كنند.
وي با انتقاد از فعاليت برخي از سمن ها در تهران گفت:برخي از سازمان هاي مردم نهاد شبكه اجتماعي نيستند و تنها اعضاي يك خانواده اند كه كار اجتماعي به معناي آنچه بايد رخ دهد انجام نمي دهند.
به گفته طلايي ،اكثر سازمان هاي مردم نهاد محدود به اسامي موسسين هستند و هنوز نتوانسته ايم جايگاه و فعاليت اصلي اين سازمان ها را به مردم معرفي كنيم.
اين عضو شوراي شهر تهران معتقد است: مشكلات سمن ها در حال حاضر موضوعي چند وجهي است يك سوي آن خود سازمان ها هستند و طرف ديگر دولت و دستگاه هاي اجرايي. لازم است در شوراي شهر هم براي اين سازمان ها فضاي كار و ارتقاي فعاليت باز شود.
وي فعاليت سازمان هاي مردم نهاد در بخش هاي خيريه،پزشكي و امدادي را مثبت ارزيابي كرد و گفت:متاسفانه در حوزه هاي محيط زيست،فرهنگي،اجتماعي و ورزشي فعاليت چشمگيري از سمن ها ديده نشده است .
به نظر مي رسد،کمک به تحقق اصل آزادی انجمن‌ها، تشویق کثرت‌گرایی در جامعه، ایجاد تعادل اجتماعی و قواعد قانونی آن و بالا بردن بازدهی منابع انسانی و مالی بخشي از هويت NGO ها را شامل مي شود كه كمتر به منصه ظهور رسيده است.
موضوعات اجتماعي تنها به حمايت از خانواده زندانيان،مجمع خيرين،زنان بي سرپرست و هزاران آسيب ديده اجتماعي ختم نمي شود، هرچند اين موضوعات در رده نخست مسايل اجتماعي نيازمند به حمايت مردمي و نهاد هاي مدني قرار دارد اما متاسفانه همه ي ماهيت سازمان هاي مردم نهاد در جامعه ما تنها در راه اندازي و فعاليت اين نوع سمن ها خلاصه شده است.
