در شهر قم تغییرات بسیاری انجام دادیم و کسانی که بعد از یک دهه به قم می‌آیند و وضعیت شهر را می‌بینند، تعجب می‌کنند اما ما که درون قم هستیم می‌دانیم به مشکلات اساسی قم رسیدگی نکردیم و یکی از این مشکلات اساسی بافت فرسوده است.
به گزارش تابناک قم، شهر قم 1800 هکتار بافت فرسوده دارد. شهری که در مجموع نزدیک به 12 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد، در یک ششم مساحت خود با مشکلاتی از جمله ریزدانگی، نفوذ‌ناپذیری و... مواجه است.
از طرفی بافت‌های ناکارآمد دیگر از جمله بافت روستایی ملحق شده به شهر، سکونتگاه‌های غیررسمی، حاشیه‌نشینی، سکونتگاه‌های خوابگاهی و... هم در شهر قم وجود دارند و به گفته مسئولان در مجموع این بافت ناکارآمد تقریبا 70 درصد شهر قم را شامل می‌شود.
چنین درصدی از نامطلوبی بافت شهری بی‌شک تهدیدکننده اقتصاد، امنیت، فرهنگ و... در شهر قم است اما بخشی از مسئولان استان تصمیم گرفته‌اند نیمه پر لیوان را نگاه کنند و از ظرفیت‌های همین بافت فرسوده برای توسعه اقتصادی استان قم بهره ببرند.
احیای بافت تاریخی تا 1404
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم با بیان این که مسائل مرتبط با بافت فرسوده در سال‌های گذشته در قم به فراموشی سپرده شده بود، اظهار کرد: احیای مجدد سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم مطهر موجب شد اقدام‌ها پروژه محور و به مرحله عمل نزدیک شوند.
«سیدحسن رضوی» افزود: استان قم کار احیای بافت تاریخی را به عنوان برنامه‌ای اصلی تا قم 1404 در نظر گرفته است. مصوبه‌هایی که در جلسه‌های مختلف می‌گیریم مقدمه همین موضوع است.
وی معتقد است بافت تاریخی برای شهر قم یک ظرفیت است که منابع زاینده دارد و می‌توانیم بر اساس دومینوی سرمایه‌گذاری در بافت بسیاری از مسائل را پیش ببریم.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم با بیان این که مسأله احیای بافت فرسوده و تاریخی در برنامه ششم و هفتم یک هدف است، گفت: ما در یک پروسه 10 ساله در قالب برنامه ششم و هفتم مسأله احیای بافت را برای استان به عنوان یک هدف تبیین خواهیم کرد.
رضوی با اشاره به وجود ظرفیت در میراث فرهنگی قم برای سرمایه‌گذاری اظهار کرد: با وجود این که ظرفیت هم داریم، عملکرد در این بخش یک مقدار ضعیف دیده می‌شود. مسائلی مانند احیای خانه‌های تاریخی و بومگردی و... در استان‌های دیگر به مراحل بهتری رسیده و در قم کند پیش می‌رود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم ادامه داد: در شهر قم تغییرات بسیاری انجام دادیم و کسانی که بعد از یک دهه به قم می‌آیند و وضعیت شهر را می‌بینند، تعجب می‌کنند اما ما که درون قم هستیم می‌دانیم به مشکلات اساسی قم رسیدگی نکردیم و یکی از این مشکلات اساسی بافت فرسوده است.
مشکلی در جذب سرمایه‌گذار نداریم
رضوی درباره کاهش بودجه‌های دولتی و حذف تدریجی دولت از تحولات عمرانی استان‌ها افزود: نقطه مثبت این ماجرا در این است که اکنون در بسیاری از کارهایی که ما باید انجام دهیم دولتی‌ها ناظر هستند. در حال حاضر دولت وابسته به بخش خصوصی شده است و چاره‌ای برای این موضوع ندارند که باید کار را به دست بخش خصوصی بسپارند.
وی با بیان این که ما در قم مشکلی برای جذب سرمایه‌گذار نداریم و باید فرهنگ‌سازی کنیم تا سرمایه‌گذار را فراری ندهیم، اظهار کرد: در هر موردی تعداد زیادی متقاضی داریم و در انتخاب متقاضی مشکلاتی داریم چرا که گاهی انتخاب بر اساس شایستگی اتفاق نمی‌افتد.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم با بیان این که مدیران کنونی قم بر ضرورت توجه به بخش خصوصی واقف شده‌اند و باید از این فرصت استفاده کرد، ادامه داد: ما همه متوجه شده‌ایم دیگر کار به دست دولت نیست بلکه به دست مردم و افرادی است که صاحب فکر و سرمایه هستند.
استفاده از ظرفیت‌های موجود
همچنین مدیرعامل سازمان نوسازی، بهسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر، به ارائه برنامه‌های خود برای مداخله در بافت تاریخی شهر قم و ساماندهی اطراف حرم مطهر پرداخت.
«علیرضا خاکی» با اشاره به اهمیت طراحی انگیزه‌های اقتصادی برای مداخله بخش خصوصی در بافت اظهار کرد: در گذشته به این دلیل که طرح و برنامه در این زمینه نداشتیم، در جذب اعتبارات دولتی موفق نبودیم.
مدیرعامل سازمان نوسازی، بهسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر با بیان این که احیای بافت به جای بودجه دولت به حمایت دولت نیاز دارد، افزود: یک نمونه از حمایت‌های دولت که عملیاتی نشد، وعده 48 هکتار زمین در پردیسان برای ساماندهی بافت فرسوده بود.
وی گفت: در پردیسان، دولت 1500 هکتار بار به شهر قم تحمیل کرد و وعده 48 هکتار را به ما داده که 20 سال است این موضوع محقق نشده است. در دوره‌ای این موضوع داشت به کل منتفی می‌شد که دوباره 37 هکتار به شهر بازگشت.
خاکی معتقد است پروژه‌هایی که داخل بافت تعریف شده با پشتوانه 48 هکتاری در مدت 3 سال قابل جمع‌بندی است.
وضع آشفته بلوار عماریاسر
یکی از فعالان بخش خصوصی در حوزه ساخت‌وساز در استان قم هم با اشاره به ظرفیت‌های موجود در بافت قدیمی شهر قم و اطراف حرم مطهر، از وضعیت کنونی فاز 4 عماریاسر انتقاد کرد.
«امید بشارتی» با بیان این که با وجود مشکلات سرمایه‌گذاری، می‌توان وضع موجود این منطقه را بهبود بخشید، گفت: ما هنوز از رمپ خاکی در این محدوده استفاده می‌کنیم. در مناطق دیگر شهر هزینه‌های بسیاری می‌شود و حاضریم پل‌های میلیاردی بسازیم اما وضعیت فاز 4 عماریاسر رها شده است. اسکلت نیمه‌کاره این محدوده را می‌شود حداقل نما کرد تا به این حالت نیفتد و پیاده‌روها را می‌توانیم ساماندهی کنیم که همین هزینه‌های کوچک اعتماد سرمایه‌گذاران را هم جلب می‌شود.
نبود همدلی و همفکری
«حسین سروش»، یکی دیگر از کارشناسان معماری شهر قم، هم با بیان این که مرمت را باید از باورهای مدیران آغازکرد، اظهار کرد: باید ابتدا ذهن‌ها را مرمت کرد تا بافت فرسوده شهر مرمت شود. مشکل ما نبود همدلی و همفکری است.
سروش با اشاره به مهاجرپذیری شهر قم گفت: نقطه آسیب بافت فرسوده همین است که جمعیت در آن تغییر کرده و مردم بومی از آن‌ها مهاجرت می‌کنند. مناطقی که هم خوش آب و هوا‌تر هستند و هم امکانات بهتری دارند.
وی با بیان این که از میدان مطهری تا میدان سعیدی حدود یک میلیون مترمربع بافت فرسوده در مالکیت آستانه است، افزود: گاراژ‌های اطراف خیابان هدف ظرفیت خوبی برای احیای بافت است که باید مدیریت شهری این کار را پیگیری کند.
وی ادامه داد: وضع کنونی اطراف حرم مطهر به جای این که زائرپذیری داشته باشد، زائرگریزی دارد. وقتی از صحن شرقی خارج می‌شویم گویا وارد یک روستا شده‌ایم. خدمات و امکانات شهری وجود ندارد و وضعیت بسیار نا بسامان است.
این معمار قمی با اشاره به این که حفاظت و توسعه در گسترش شهر قم باید هم‌زمان باشد اظهار کرد: شهر قم استانداردهای لازم و توانمندی‌های کافی را ندارد که باید در این زمینه پروژه‌های بزرگی مانند فرودگاه و قطار پرسرعت را به طور جدی پیگیری کرد.
تلاش برای بازآفرینی پایدار شهری
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم هم با اشاره به تشکیل ستاد بازآ فرینی شهری از سال 94 در استان قم اظهار کرد: این ستاد برای ایجاد هم‌افزایی میان نهادهای دخیل در بافت فرسوده و ناکارآمد تشکیل شد.
«فهیمه فتاحی‌زاده» با بیان این که سال 96 سال شروع برنامه ششم توسعه است، گفت: برای این سال طرح جامع اقدام مشترک در مورد بازآفرینی پایدار شهری تدوین شده که با این نگاه برنامه‌ای هم می‌توانیم بودجه استانی را به صورت هدفمند به سمت بازآفرینی هدایت کنیم و هم در دفاع از بودجه ملی حرفی برای گفتن داشته باشیم.
منبع: همشهری
