دلیل پافشاری بر سفر اردوغان به تهران چه بود ؟
محمد جواد ظریف گفت: کسانی که با اشتباهات استراتژیک و سیاست‌های بلند پروازانه خود، خسارات جبران‌ناپذیری به‌بار آورده‌اند، بهتر است با اتخاذ سیاست‌های مسوولانه از ظرفیت‌های موجود جهت ایجاد آرامش و هم‌گرایی در منطقه استفاده کنند.
اردوغان بالاخره آمد تا فصل تازه ایی در روابط ایران و ترکیه آغاز شود. اگرچه سال 94 با چالش هایی در حوزه روابط دیپلماتیک دو کشور آغاز شد اما رییس جمهور ترکیه نهایتا به تهران آمد و هشت سند همکاری و یک بیانیه مشترک را امضا کرد.
اظهارات جنجالی رییس جمهور ترکیه در آستانه این سفر به تهران موجب شده بود که موجی از مخالفت‌ها و اعتراضات نسبت به او و سفرش به تهران به پا شود اما او با پاسخی تندتر از اظهارات اولیه و عزیمت به تهران نشان داد که برای بهبود مناسبات دو کشور مصر است.
رئیس جمهور ترکیه که در گفت‌و‌گوی اختصاصی با فرانس ۲۴ پیرامون مسائلی همچون تحولات یمن، عراق، سوریه و داعش اظهار نظر می‌کرد، درباره نقش ایران در تحولات یمن ادعا کرد که ایران جنگ نیابتی در یمن به راه انداخته است و تلاش می‌کند کنترل منطقه را در دست گیرد.
این اظهارات از سوی وزارت خارجه و دولت ایران بی‌پاسخ نماند و محمد جواد ظریف در این خصوص گفت: کسانی که با اشتباهات استراتژیک و سیاست‌های بلند پروازانه خود، خسارات جبران‌ناپذیری به‌بار آورده‌اند، بهتر است با اتخاذ سیاست‌های مسوولانه از ظرفیت‌های موجود جهت ایجاد آرامش و هم‌گرایی در منطقه استفاده کنند.
به هر حال این واکنش وزارت خارجه نتوانست مجلسی‌ها را قانع کند و زمزمه‌هایی مبنی بر ممانعت یا تعویق در سفر اردوغان شنیده شد اما این واکنش‌ها خللی در برنامه سفر رییس جمهور ترکیه به ایران وارد نکرد و اردغان طی اظهارات دیگر اعلام کرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران در سطح او نیستند و سفر خود را به سبب این انتقادات لغو نمی‌کند و همین کار را نیز کرد.
انجام این سفر تحت این شرایط از اهمیت روابط دوجانبه برای دوکشور حکایت می کند زیرا تهران و آنکارا یکی از باسابقه‌ترین روابط سیاسی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه است که با توجه به ریشه تاریخی دو کشور، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
دو کشور تا کنون یک رابطه پر فراز و نشیب را تجربه کرده اند اما به دلیل منافع مشترک هیچگاه به قطع این رابطه راضی نشده اند. ایران برای دسترسی به اروپا و انتقال منابع خود از جمله نفت و گاز خود به این قاره به ترکیه نیاز دارد . ترکیه نیز برای دسترسی به آسیای مرکزی نیازمند ایران است.
بنابراین مهمترین زمینه همکاری دو کشور که بستر روابط دو جانبه را شکل داده است، حوزه انرژی و تجارت است. ایران به عنوان صادرکننده منابع زیرزمینی از قبیل نفت، گاز و مشتقات آن‌ها، به شریک راهبردی ترکیه در زمینه انرژی تبدیل شده که نیاز روز افزون این کشور به انرژی را پاسخ می‌دهد و در دیگر سو، ترکیه با فروش محصولات نساجی، مصالح ساختمانی، انواع محصولات چوبی و ... سهم مهمی در تجارت خارجی ایران دارد.
همکاری‌های اقتصادی همه آنچه که در روابط کشور اهمیت دارد ؛ نیست . زیرا ایران و ترکیه دو بازیگر قدرتمند در منطقه هستند که به دلیل منافع و اشتراک فراوان تاکنون تلاش کرده‌اند که تحت هر شرایطی روابط دوجانبه خود حتی در اوج تنش و درگیری حفظ کنند . از همین رو است که دولت یازدهم در مورد اخیر نیز در برابر تندروهای داخلی کوتاه نیامده و سفر اردوغان را لغو نکرد تا مشکلات دو کشور را در سطح منطقه از راه گفت و گو و تعامل حل کند.
ناگفته نماند که موقعیت ژئوپولتیکی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه را می توان مهمترین عنصر برای همکاری های گسترده تر دانست. به نظر می رسد به همین دلیل روابط گسترده 2 کشور نسبت به دیگر همسایگان از استحکام و ثبات بیشتر برخوردار بوده است اما برای تداوم و تقویت این روابط، حرکت در راه ایجاد منافع متقابل اقتصادی و در پیش گرفتن راهبردهای سیاسی مکمل در نقش آفرینی منطقه ای را باید با جدیت دنبال کرد.
روابط ایران و ترکیه در سالهای اخیر در عرصه های سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی گسترش یافته و اکنون مجموعه دگردیسی های سیاسی ایران و ترکیه و تحولات منطقه ای و بین المللی سبب شده است روابط به سطح اعتماد دوجانبه ارتقا یابد.
روی کار آمدن دولت یازدهم در ایران و انتخاب «رجب طیب اردوغان» در ترکیه با پیگیری سیاست تنش زدایی از سوی 2 طرف همراه بوده است لذا انتظار می رود مناسبات در سطوح گوناگون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترش یابد. به این ترتیب سفر اردوغان را می توان از منظر بازگشت آنکارا به سیاست «تنش صفر با همسایگان» و ترمیم روابط با جمهوری اسلامی ایران مورد تحلیل قرار داد.
گفتنی است تا کنون اصحطکاک در روابط دو کشور به خاطر موضع گیری های متفاوت نسبت به مسائل برخی کشورهای منطقه مانند سوریه بوده است. این اختلاف نظر اگرچه به قطع روابط ترکیه و ایران منجر نشد اما تنش ها را افزایش داد . در سفر پیشین اردوغان به عنوان نخست وزیر به تهران نشانه هایی از این دلخوری ها وجود داشت اما این سفر با وجود همه مخالفت هایی که در داخل ایران عنوان می شد از تمایل ترکیه برای گسترش روابط دو کشور حکایت می‌کند.
منبع: تابناک
