بازار بهاری امسال یکی از نادرترین رخدادهای قرن را به خود دید. کرونا، ویروسی که همه گیر شد و به همه ثابت کرد
که در برابر قدرت طبیعت حتی پیشرفتهترین کشورها هم ناتوان خواهند بود.
این همه گیری گریبان بازارهای اقتصادی را در اقصی نقاط جهان گرفت و بیشترین کاهش چند سال اخیر را در بازارهای سهام رقم زد. پیشروی بیماری کرونا تا حدی بود که تنها راه نجات از این بحران را محدودیت شدید روابط نزدیک فیزیکی و در بسیاری از موارد قرنطینه کامل افراد برشمردند. رکود سنگین ناشی از قرنطینه و عدم فعالیت شرکتها سایه سنگینی روی اقتصاد انداخت و بازارهای مسکن هم از این رکود بی نصیب نماندند.
اما در بازار مسکن ایران، شرایط دشوارتری نسبت به دیگر بازارهای مسکن به وجود آمد. با تشدید کاهش قدرت خرید و به تبعآن کاهش تقاضای مصرفی بازار از یکسو و سوق یافتن تقاضای سرمایه گذاری به سایر بازارها از سوی دیگر، رکودتورمی سال پیش بینی میشود که در ماههای ابتدایی سال تعداد معاملات به زیر ۳ هزار فقره برسد و امید است که پایین بودن تقاضادر بازار موجب شود تا شاهد افزایش قیمت در این ماهها نباشیم. اما باید زمینه انجام این معاملات فراهم شود وتصمیم گیری برای نحوه فعالیت مشاوران املاک هرچه سریعتر صورت پذیرد.
به عبارتی، در این شرایط باید مشکلات ناشی از بحران کرونا را به حداقل رساند. راهکارهایی که شاید نتواند رونق نسبت به زمستان ۹۸ را برای بازار به همراه داشتهباشد، اما موجب میشود که تهدیدهای موجود به حداقل برسد. در نتیجه شفاف شدن پروسههای خرید و فروش بارعایت نکات بهداشتی از اولویت بالایی برخوردار است.
سیاست گذار مسکن در جهت کاهش تردد و تسریع تصمیم گیری در سه بخش معرفی، بازدید و عقد قرارداد میتواند اثربخش باشد.
در بخش عرضه ملک، با حمایت و معرفی سامانههای جست وجوی ملک میتواند ارتباط راحت خریدار و فروشنده را میسر سازد. در بخش بازدید با ارائه چارچوب و دستورالعملی میتواند بازدیدهای ملکی را هدفمند کند و دربخش عقد قرارداد، با ایجاد سامانه ثبت اولیه معاملات و ایجاد ارتباط کد رهگیری با دفاتر ثبت، میتواند میزان حضور دردفاتر ثبت را به حداقل برساند. همچنین باید با ارائه راهکاری برای تایید هویت مشاوران املاک، از سوءاستفادههای احتمالی از شرایط فعلی، جعل عنوان ها، سرقتها و مشکلاتی از این قبیل جلوگیری به عمل آورد.
متاسفانه با توجه به پیش بینیها و شواهد موجود، کرونا میهمان ناخوانده یکی دو ماهه نیست و ممکن است تبعات آنطولانی مدت همراه بازار مسکن باشد. اما سیاست گذار مسکن میتواند تهدید کرونا را به چشم فرصت بازآفرینی کند.
پیش بینیها در سال گذشته راجع به آینده یکساله، حکایت از تداوم رکود مسکن در مقابل رونق سایر بازارهای موازی داشت؛ اما ممکن است بحران سایر بازارها و هدایت درست نقدینگی، بازار بهتری را برای بازار مسکن امسال رقم بزند تا درکل به رغم پایین بودن تعداد معاملات بهاری، با افزایش معاملات در سایر فصول، تعداد معاملاتی در حدود سال گذشته را شاهد باشیم.
بحران کرونا بورس اکثر کشورها را تحت الشعاع قرار داده است و افت این بازارها به خاطر پیش بینی تغییر مدلهای کسب و کار در آینده نزدیک بوده است. در صورت بروز این گونه تغییرات و به وجود آمدن نقدینگی سرگردان در کشور.
سیاست گذار بخش مسکن با اتخاذ تدابیر صحیح، میتواند آن را به سمت بازار مسکن سوق داده و تحریک اولیهای برایسمت تقاضا رقم بزند، به همین خاطر باید تصمیماتی در راستای شفاف سازی بازار در فصلهای بعدی اتخاذ شود. راهکارهایی که باید هرچه زودتر اجرایی شوند تا به موقع آثار مطلوب برای بازار مسکن داشته باشند.
شفافیت، مهمترین مساله کنترل بازار است و ایجاد سامانهای یکپارچه و به روز برای اعلام قیمت که مورد اعتماد مشاوران املاک و مردم باشد، میتواند در بهبود روند معاملات در تابستان موثر باشد. همچنین میتوان از نیازهای ایجاد شده به نحواحسن استفاده کرد و تغییرات بنیادینی که سالها فعالان اقتصادی پیگیر انجام آن بودند را در راستای بهبود و اصلاح جایگاه مشاوران املاک صورت داد. مشاور املاک نباید ذی نفع در دو سمت معامله باشد و همچنین باید بازار خود راحفاظت شده بیابد تا بتواند به بهترین نحو خدمات رسانی کند.
مشاوران املاک در کشورهای پیشرفته میتوانند با سرمایه گذاری برای تبلیغات، ملکهای عرضه شده را با اطلاعات کامل و به روز به صورت مجازی در اختیار خریداران قرار دهند. آنها از تکنولوژیهای بسیاری مانند تور مجازی استفاده میک نند تاخریدار بتواند ملکهای زیادی را صرفا از طریق اینترنت بازدید کند و وقتی که به گزینه مطلوب خود رسید، اقدام به بازدیدو سپس خرید کند. در این بازارها مشاوران املاک با توجه به رزومه کاری خود، متقاضیان را متقاعد میکنند تا با آنها قراردادی منعقد کنند که در نتیجه آن ارائه هر ملک صرفا توسط یک مشاور املاک به خصوص صورت میپذیرد.
ملک و قیمت آن در اختیار نهادهای ذیربط برای کنترل بازار قرار میگیرد، هم مشاور املاک تهدیدی برای ارائه کامل اطلاعات نمیبیند و خود را ذی نفع در هر معاملهای که انجام شود، مییابد. اما در بازار مسکن ایران، انحصاری نبودن خدمات مشاورهای املاک زمینه چنین اقداماتی را از بین برده است. به عنوان قدم ابتدایی میتوان امکان عقد قرارداد انحصاری برای عرضه ملک را برای مشاوران املاک به وجود آورد. در این صورت قطعا نحوه ارائه ملکها در سامانههای اینترنتی بهبود خواهد یافت و میتواند زمینه حرفه ایتر شدن صنعت مشاوره املاک باشد و به تبع آن رونق خرید و فروش ملک به صورت مجازی و ایمن را رقم بزند.
همچنین درحال حاضر باید به آینده نه چندان دور که در آن فعالیتهای اقتصادی با شرایط جدید و ارتباطات نزدیک محدودبرقرار خواهند شد، نگاهی داشت. در چنین شرایطی هر طرحی که منجر به کاهش تردد و تضمین کیفیت شود، مفید خواهد بود.
استارت آپهایی که میتوانند ضمانت سلامت و کارآیی بخشهای مختلف واحد مسکونی مانند تاسیسات رابدهند، به تسریع تصمیم گیری، کاهش رفت وآمد و افزایش معاملات در شرایط پساکرونا کمک خواهند کرد. در نتیجه طرحهای حمایتی از استارت آپهای حوزه خدماتی مسکن در این دوران، هم به رشد آنها و هم به رفع نیاز بازار کمکشایانی خواهد کرد.
علیرضا اشکان
کارشناس و فعال بازار مسکن
منبع: دنیای اقتصاد