تابناک خراسان جنوبی؛ قرار بود محمدرضا پهلوی بعد از سفر به مشهد، 10 خرداد 57 به بیرجند که آن زمان زیرمجموعه خراسان بزرگ بود سفر کند، به همین دلیل چند طاق نصرت از سوی برخی جیره خواران رژیم در خیابان جمهوری اسلامی فعلی و حکیم نزاری برپا می شود. برخی جوانان انقلابی بیرجند از جمله شهید محمدحسن موهبتی که دل خوشی از رژیم ندارند و همپای سایر ملت در تلاش هستند تا کار رژیم پهلوی را تمام کنند، طی اقدامی خودجوش شبانه طاق نصرت خیابان حکیم نزاری که در فاصله 20 متری ژاندارمری قرار دارد را به آتش می کشند.
خبر اعتراض مردم بیرجند به حضور شاه در این شهرستان و به آتش کشیدن طاق نصرت به سرعت در کشور می پیچد، به طوری که رادیو لندن در اخبار شامگاهی خود اعلام می کند؛«در بیرجند عده ای از جوانان که رژیم به آنها خرابکار می گوید طاق نصرت ورود شاه را آتش زدند و باعث شدند تا سفر محمدرضا پهلوی به بیرجند لغو شود».
روزهای انقلاب در خراسان جنوبی به برکت حضور علمای بزرگی همچون آیت الله عارفی، آیتی، ربانی و شهاب و مردمان مومن و انقلابی، در شهرهای مختلف استان شور و حال خاص خود را داشت، دانش آموزان اعلامیه های امام خمینی(ره) را در سطح وسیعی در بیرجند در بین نمازگزاران توزیع می کردند، یکی از کانون های برنامه ریزی تظاهرات و تجمع علیه رژیم پهلوی، مسجد آیت الله آیتی بود، که در بین دو نماز با سخنرانی تند علمای بزرگ استان علیه پهلوی همراه می شد.
حوادث 17 شهریور 57 در خراسان جنوبی مصادف شده بود با زلزله خانمان سوز طبس، به همین دلیل مراسم بزرگداشتی برای دانشجویانی که در زلزله جان خود خود را از دست داده بودند در مسجد محمدیه برگزار شد، دانشجویان بیرجندی که این مراسم را فرصت خوبی برای اعتراض به کشتار جمعی از جوانان در میدان ژاله دیده بودند، بعد از اتمام مراسم تکبیرگویان از مسجد بیرون آمدند و شعارهایی همچون «نصر من الله و فتح قریب، مرگ بر سلطنت پر فریب» سر دادند، این اعتراض ها به همین جا ختم نشد و دانشجویان بعد از سخنرانی اعتراضی حجت الاسلام زین العابدین در حالی که هوا رو به تاریکی می رفت، با شعارهای کوبنده تر «بگو مرگ بر شاه» به سمت خیابان حکیم نزاری حرکت کردند که با حمله وحشیانه شهربانی و ضرب و جرح مردم مواجه شدند.
هر چه بهمن نزدیک تر می شد، شور و حال اعتراض ها بالاتر می رفت و تعداد بیشتری از مردم به انقلابیون می پیوستند، در 7 مهر 57 دانش آموزان بیرجندی با هدف اطاعت از دستور امام راحل دست به راهپیمایی زدند و با شعارهای کوبنده « تا شاه کفن نشود، وطن وطن نشود» چندین عکس و تابلوی شاه در جلوی مدارس را شکستند. تظاهرات در روز اول آبان 57 از مقابل هنرستان کوروش شروع شد و به سمت حسینیه صاحب الزمانی بیرجند ادامه پیدا کرد، در این راهپیمایی علاوه بر دانش آموزان، معلمان هنرستان‌های مختلف نیز حضور داشتند، در این راهپیمایی شهید شریفی پناه نقش مهمی داشت، بعد از سخنرانی آیت الله ربانی مردم به سر دادن شعارهایی از جمله « بیا خمینی وطن انقلاب است، نقش مخالفین تو بر آب است، جان ما فدایت، همچو مصطفایت، نفرین بر این شاه، نفرین بر این شاه» سر می دادند.
تظاهرات مردم بیرجند در 28 آبان 57 مصادف با عید غدیر خم شده بود، اقشار مختلف مردم پس از تجمع در مقابل مسجد آیت الله آیتی در حالیکه پلاکاردهایی با شعار «استقلال آزادی جمهوری اسلامی» در دست داشتند به طرف سه راه اسدی به راه افتادند، تظاهرکنندگان شعارهای «سرنگون می کنیم نظام پهلوی را، برقرار می کنیم حکومت علی را، مرگ بر شاه، مرگ بر شاه» سر می دادند، ماموران شهربانی در سه راه اسدی به گاز اشک آور قصد جلوگیری از ادامه تظاهرات را داشتند که با مقاومت جوانان روبرو شدند.
ماموران رژیم با حمله به مردم اقدام به دستگیری 12 نفر از انقلابیون از جمله غلامرضا شریفی پناه، رضا عرفانی، حجت الاسلام واحدی، حسن شهپر و حسینی کردند، محمد علی راستگو مقدم در این تظاهرات دستگیر و بر اثر ضرب و شتم ماموران به شهادت رسید.
کم کم محرم از راه رسید و هیات های عزاداری راه افتاند، اما امسال حال و هوای هیات ها و نوحه ها فرق داشت، تاسوعای حسینی 57 تبدیل به رفراندمی بر علیه شاه شد، هیات ها همه با هم یک صف مشترک را تشکیل داده بودند و از سمت مسجد جامع پایین شهر با شعارهای انقلابی به راه افتادند و در پایان در میدان حکیم نزاری بعد از عزاداری، شهید شهاب به ایراد سخنرانی بر علیه شاه پرداخت.
در روز عاشورای حسینی هیات های حسینی متحدتر و منسجم تر به تظاهرات علیه رژیم پهلوی پرداختند، حسینیه دختر آخوند و مسجد عاشورا کانون تجمع مردم و تظاهرات علیه رژیم بود، حجت الاسلام دهقانی و عندلیب در این روز رژیم پهلوی را نظام یزیدی و جلاد خطاب کردند که در مقابل اراده مردم هیچ کاری نخواهند توانست انجام دهند. مردم در این روز بعد از عزاداری به خیل عظیم تظاهرکنندگان علیه رژیم پیوستند تا یک تظاهرات بزرگ علیه رژیم برگزار کنند.
10 دی ماه 57؛ هنوز چند روز بیشتر از چهلم شهید شریفی پناه و تیرخوردن سه نفر از جوانان انقلابی بیرجند نگذشته بود که مردم به اتفاق آیت الله ربانی در یک اقدام اعتراضی به سمت پادگان 04 بیرجند حرکت کردند و اعلامیه های امام راحل خطاب به ارتش را از میان نرده ها به داخل پادگان انداختند، تعدادی از سربازان با شنیدن شعارهای حمایتی مردم از پادگان فرار کردند و این باعث خشم فرمانده ارتش شد، او دستور داد تا سربازان با قنداق تفنگ به مردم حمله کنند و تعدادی را داخل کانال خیابان ارتش انداختند، هجوم مردم باعث شد تا سربازان به سمت مردم تیراندازی کنند که در اثر تیراندازی جوان 18 ساله ای به نام «محمد تقی خاکشور» به شهادت رسید.
در این بین نباید از نقش زنان بیرجندی در تظاهرات ها غافل شد، بانوان انقلابی بیرجند درروز 17 دی ماه 57 با در دست داشتن پلاکاردهایی مبنی بر پشتیبانی از امام و شعارهای «جمهوری اسلامی ایجاد باید گردد، نظام شاهنشاهی نابود باید گردد» بیعت خود با امام را اعلام کردند.
کم کم روزهای آخر کار پهلوی در ایران از راه می رسید، 27 دی ماه تظاهرکنندگان بیرجندی در واکنش به فرار شاه از کشور با سر دادن شعارهای «نه شاه می خوایم نه شاپور لعنت به هر دو مزدور» راهپیمایی بزرگی برگزار کردند، در این تظاهرات یکی از معلمان انقلابی به ایراد سخنرانی پرداخت.
بهمن از راه رسید و تظاهرات ها هر روز بیشتر و بیشتر می شد، 5 بهمن چماقداران رژیم به دستور افراسیابی فرماندار وقت بیرجند و رئیس شهربانی، ابتدا به سمت مسجد آیتی یورش بردند و درب و پنجره ها را شکستند و بعد به سرکوب مردم انقلابی و چپاول مغازه ها و منازل پرداختند، در این روز پرویز حسینی به شهادت رسید و محمود میری نیز که در این بین مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود سال‌ها بعد به خاطر جراحات این جنایت به شهادت رسید.
اما سیل مردم انقلابی بیرجند در روز 7 بهمن مصادف با شهادت پیامبر گرامی اسلام خروشان شد و راهپیمایی عظیمی از حسینیه پایین شهر آغازشد، ماموران رژیم خود را آماده تیراندازی به سمت مردم کرده بودند اما علمای بزرگ شهر با صلابت در صف اول اول تظاهرات حضور داشتند و شعار می دادند. تظاهرات 7 بهمن 57 در بیرجند به حدی زیاد بود که ابتدای این تظاهرات در میدان امام فعلی و انتهای آن در خیابان طالقانی فعلی قرار داشت.
نظامیان تهدید کرده بودند که مردم شعار تند ندهند اما حجت الاسلام واحدی با صلابت تمام به میان جوانان رفت و شعارهای «بگو مرگ بر شاه» سر دادند، صدا به حدی بلند بود که دیوارهای ژاندارمری را می لرزاند، تیراندازی نیروهای ژاندارمری به سمت مردم آغاز شد و در این تظاهرات شهید سندروس به شدت مجروج و بعد از رسیدن به بیمارستان به شهادت رسید، شهید محمود سورگی نیز در این روز به شهادت رسید.
با افتادن هر جوان هزاران جوان دیگر در بیرجند به پا می خاستند، در روز 12 بهمن با ورود امام راحل به وطن مردم بیرجند هم جلو مسجد آیتی جمع شدند تا لحظه ورود امام را از تلویزیون تماشا کنند، مردم دراین روز شور و شعف خاصی داشتند.
سرانجام روز پیروزی فرا می رسد، در 22 بهمن 57 مردم با شور و هیجان خاصی به خیابان ها ریخته و پیگیر برخورد با عوامل مزدور رژیم شاه بودند، در این روز شهربانی توسط جمعی از جوانان انقلابی تصرف شد و تمثال امام راحل توسط مردم در محل شهربانی نصب شد.
بر اساس این گزارش، همایش بزرگ گرامیداشت حماسه ۷ بهمن ۵۷؛ ساعت ۱۸ امشب (۶ بهمن) با حضور مسئولان، خانواده معظم شهدا و مردم در سینما بهمن بیرجند برگزار می شود.