پوران درخشنده نویسنده، تهیه کننده و کارگردان فارغ التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما و دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران است و در سال 1354 در سازمان صداوسیما شروع به کار کرد.
به گزارش تابناک رضوی به نقل ازمجله اینترنتی کمونه: پوران درخشنده نویسنده، تهیه کننده و کارگردان فارغ التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما و دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران است و در سال 1354 در سازمان صداوسیما شروع به کار کرد. درخشنده در دهه پنجاه مستندهایی نظیر موج، جانماز، سجاده، تحقیقی درباره زنان، اشتغال و صنایع دستی در کردستان، چشمه های آب معدنی راه هراز، نازک کاری، گلیم، الیاف طبیعی و مصنوعی (4 قسمت) مستندی تحقیقی درباره نخ، ابریشم و پشم و الیاف مصنوعی، چرخ ها می چرخند، شوکران 17 قسمته را ساخت.
پوران درخشنده عضو انجمن های فیلم سازان زن آمریکا (WIF)، کارگردان مستقل آمریکا (IFP) و مرکز بین المللی فیلم کودکان و نوجوانان یونسکو (CIFEJ) نیز هست. به نوعی پوران درخشنده قدیمی ترین کارگردان فعال زن سینمای ایران است. در دهه شصت یکسری از بهترین فیلم های اجتماعی سینمایی را ساخت. رابطه اولین فیلم درخشنده به چالش های یک پسر نوجوان لال در جامعه می پرداخت. این رویکرد درخشنده به بیماری های کودکان و نوجوانان در فیلم هایی نظیر پرنده کوچک خوشبختی و بچه های ابدی و رویای خیس با بازی فرامرز قریبیان هم ادامه یافت.
درخشنده در پرنده کوچک خوشبختی به سراغ روایت زندگی یک دختر کر و لال نوجوان رفت که بعد از مرگ مادرش بر اثر حادثه ای، با پدر آتش نشانش زندگی می کند. این دختر به چالش با محیط پیرامونش رسیده است. عبور از غبار فیلم بعدی درخشنده یک فیلم درام اجتماعی بود و در جستجوی زمان از دست رفته یک اثر زنانه با بازی موثر فرامرز صدیقی بود و درخشنده چند سال بعد در آمریکا فیلم عشق بدون مرز را درباره اعمال خشونت به نوجوان ها ساخت.
درخشنده در فیلم خواب های دنباله دار با بازی موثر شهاب حسینی به بیماری سندروم دان و چالش هایش پرداخت. درخشنده در زیر سقف دودی به سراغ روایت ملال انگیز یک زن میانسال به نام شیرین می رود. شیرین که در زندگی خانوادگی با فرزند و همسرش به تدریج دچار مشکل می شود، به دنبال پیدا کردن راهی برای ایجاد ارتباط با آنهاست، که موفق نمی شود و به بحران می رسد. تلاش مجدد او برای برون رفت او از این بحران او را با چالش جدیدی روبرو می کند.
این فیلم در جشنواره فیلم فجر نامزد دریافت شش سیمرغ بلورین شد و مریلا زارعی جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن و ایمان امیدواری جایزه بهترین چهره پردازی را از جشنواره فیلم فجر دریافت کردند. با درخشنده درباره ساخت فیلمش گفتگویی انجام داده ایم.
چقدر ساخت فیلم ها با رویکرد نقادانه اجتماعی در حل مشکلات کارساز است؟
- نمی توان با قطعیت گفت که فیلم های نقادانه اجتماعی می توانند در از بین رفتن مشکلات اجتماعی موثر باشند. در هر دوره ای که معضلی در جامعه فراگیر می شود به دلیل این که تحت تاثیر قرار می گیرم، نمی توانم بی تفاوت باشم و به سراغ ساخت فیلم می روم. این نوع نگاه ماحصل یک نگاه انسانی به جامعه و آدم هاست که در من به وجود آمد. معتقدم هر شخصی در هر جایگاهی است باید این مسائل برایش مهم و نسبت به آنها دغدغه مند باشد و سلامت روح و روان بسیار مهم و جدی در سلامت اجتماعی هر جامعه ای است و اگر همه فرض خود بدانند که در قبال مردم مسئولیت دارند، با جامعه ای سالم مواجه خواهیم بود.
خیلی از مواقع در محیط کارمان دیده ایم همکاری از مشکلی در رنج و عذاب است. باید حس مسئولیت داشته باشیم و برویم به سراغش و حرفش را بشنویم. من در کنار همین مردم زندگی می کنم و بر اساس مشکلات و مسائل شان سوژه فیلم هایم را انتخاب می کنم. مسائلی که با بی توجهی در بیشتر مواقع تبدیل به یک درد بزرگ می شوند و این موقع است که تکلیف خودم می دانم به سراغ شان بروم و طرح موضوع کنم.
زیر سقف دودی هم مثل اغلب ساخته های تان ماحصل یک تحقیق و پژوهش کامل بوده است؟
- بله، برای نوشتن فیلمنامه زیر سقف دودی مدت ها تحقیقات انجام می دادم. بحث طلاق عاطفی بین زوجین است که باعث از بین رفتن سلامت روحی زنان و مردان می شود و آسیب روح و روان مثل بیماری فیزیکی نیست که با قرص و دارو قابل درمان باشد. الان بالای هشتاد درصد از زوج های جوان درگیر طلاق عاطفی هستند و به ناچار کنار هم زندگی می کنند. چه موقعی مناسب تر از حالا که در این باره فیلم ساخته شود.
با ساخت زیر سقف دودی من همه سعی ام را کردم تا علامت سوال را در ذهن افراد ایجاد کنم و آنها را وادار کنم تا بعد از دیدن این فیلم به چرایی گسترش طلاق عاطفی و ازدواج سفید فکر کنند؛ این که چرا جامعه ما به شدت و با شیب تند به سمت این دو مقوله در حال حرکت است. به هر حال مطرح کردن این سوالات به همراه دیدگاه روانشناختی می تواند تاثیرات خودش را روی جامعه بگذارد، تاثیراتی که هر چقدر هم کم و اندک باشد اما در شرایط کنونی به آن نیازمندیم.
معمولا در اغلب فیلم های شما شخصیت های اصلی داستان نوجوانان و جوان ها هستند اما در زیر سقف دودی به سراغ روایت زندگی زن میانسال خانه داری رفتید. پرداختن به زندگی یک زن میانسال خانه دار برای تان چه جذابیتی داشت؟
- موقعی که مادر خانواده مریض باشد، تکلیف فرزندان خانواده هم مشخص است. بنابراین بحث خانواده و جایگاهش برایم مهم بود و این که والدین چه الگوهایی می توانند برای فرزندان شان به وجود بیاورند.
آیا شخصیت شیرین، قهرمان محوری فیلم زیر سقف دودی است؟
- نه، همه شخصیت ها در مرکز درام داستان قرار دارند و هیچ کدام شان قهرمان فیلم نیستند. به همه شخصیت های فیلم به یک اندازه نگاه شده است و هیچ کدام شان را قضاوت نکرده ام.
با توجه به زن بودن تان احساس سمپاتی بیشتری با شیرین نداشتید؟
- نه، نرفتم به این سمت و سعی کردم از شیرین فاصله بگیرم. نمی خواستم حق را به کس خاصی بدهم. حق را باید برای یکدیگر قائل باشیم. موقعی که یک بی مهری در درون خانواده شکل می گیرد و یک دیده نشدن به وجود می آید، باید تبعاتش را نشان داد.
چقدر خود شیرین در این دیده نشدن و کم مهری مقصر است؟
- شیرین هم می تواند مقصر قلمداد بشود. زیرا او اولین کسی بود که می بایست تغییرات را در خودش بدون هول دادن دیگران انجام می داد. به نظرم شیرین باید می رفت و فکر می کرد کجای کارش عیب و ایراد داشته است. همه آدم ها در زندگی نقش دارند اما نقطه ثقل تمام روابط درون خانواده مهرورزی است.
آیا برای انتخاب بازیگران اصلی فیلم با گزینه های اول تان به توافق رسیدید؟
- همیشه برای انتخاب بازیگران فیلم هایم در کنار جایگاهی که در میان مخاطبان دارد، توانمندی شان را برای ارائه نقشی که مد نظر دارم در نظر می گیرم. بر اساس همین معیارها هم سراغ فرهاد اصلانی و مریلا زارعی رفتم چون می دانستم هر دوی آنها تا چه حد از توانایی بازیگری و ایفای نقش های متفاوت برخوردار هستند و از سویی دیگر هم از جایگاه بسیار خوبی در میان مخاطبان برخوردار بودند. به همین دلیل آنها را انتخاب کردم.
ابوالفضل میری و لاله مرزبان دو بازیگر جوانی هستند که در فیلم شما به سینما معرفی شدند؟
- معتقدم از نسل جوان برای ورود به دنیای بازیگری باید حمایت کنیم. برای نقش پسر و دختر جوان زیر سقف دودی از مدت ها قبل فراخوان دادم و از تعداد زیادی تست بازیگری گرفتم و در نهایت ابوالفضل میری و لاله مرزبان انتخاب شدند.
