مجتبی شجاعی اظهار داشت: سیستان و بلوچستان به
عنوان وسیع‌‌ترین استان کشور با متوسط بارندگی سالانه پایین و سطح تبخیر
بالا بخشی از لایه بیرونی و پر خطر کم‌آبی در دایره خشکسالی و کاهش منابع
آبی قرار دارد.
وی افزود: بخش مرکزی خاش با 10 هزار کیلومتر مربع وسعت
با ویژگی‌های جغرافیایی و پراکندگی جمعیت و اقتصاد کشاورزی به عنوان
مهمترین بستر درآمد اهالی، دارای 4 حوزه آبریز دشت آبخوان، تهلاب پشتکوه و
کارواندر است.
وی ادامه داد: حفر چاههای غیرمجاز، استفاده بی‌رویه از
حوضه‌های آبریز و نبود عزم جدی در مصرف بهینه آب از چالش‌های بخش آب‌های
زیرزمینی است که در کنار اثرات منفی ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی از
جمله کاهش آبدهی منابع آب زیرزمینی و کف‌شکنی مکرر چاه‌ها، تهدیدات جدی را
پیش‌روی جامعه قرارداده است.
وی گفت: در بخش مرکزی شهرستان خاش سالانه
از استحصال 167 میلیون متر مکعب آب فقط 100 میلیون متر مکعب تجدید پذیر
بوده و متأسفانه این شهرستان تحت تأثیر خشکسالی‌های سیستان و بی‌تأثیری از
بارندگی‌های جنوب استان بسیار نرم در حال ورود به دوران کم‌آبی است و
تأثیرات اقلیمی به سمت نیمه کویری سبب شده که خاش با مشکلات بی‌آبی و
کم‌آبی روبرو شود.
شجاعی بیان کرد: متأسفانه اقلیم عادی در حال تبدیل به
اقلیم نیمه‌خشک و خشک است و با پایین رفتن سطح منابع آب زیرزمینی عمدتاً
پوشش گیاهی نیز بسیار کمتر شده و یا از بین رفته‌اند. کشاورزان از
آبخیزداری و روشهای مشابه فاصله گرفته‌اند و از 93 رشته قنات که میراث
معنوی خاش هستند 80 درصدشان در بحران به‌سر می‌برند و مدیریت مصرف آب در
بخش کشاورزی نیاز به عزم عمومی دارد.
حرکت مطالعات باید به سمت شناسایی
آب‌های عمیق یا سفره های مشترک باشد، صرفه‌جویی و مدیریت مصرف از طریق
روشهای نوین آبیاری و تغییر نوع کشت‌‌ها نیز در مقابله با مشکل کم‌آبی
مؤثر است.
کارشناس سیاسی اجتماعی اظهار داشت: از سویی باید تلاش شود
مدیریت حاکم بر منابع آب منطقه در عمل تنها دستخوش نگرش سازه ای و تمرکز
سرمایه گذاری بر ساخت سدها و شبکه های آبیاری و زهکشی نباشد و علاوه بر
شناسایی و مطالعه سدها از مدیریت مناسب منابع آب با توجه به تغییرات گسترده
اقلیمی و خشکسالی سال های متمادی و توجه به ارزش اقتصادی و محدودیت های
منابع آب در تعیین سیاست های مناسب کشاورزی و الگوی مناسب کشت، بهره برد.
وی
افزود: افت منابع آب سفره های زیرزمینی بخش مرکزی، بالا بودن نسبت اراضی
آبی در گذشته ' البته طی سالهای اخیر جهاد کشاورزی خاش اقدامات مدبرانه ای
برای کاهش اراضی آبی و روشهای نوین آبیاری انجام داده است '، کاهش کیفیت
منابع آبی در روستاهای حاشیه شهر، رشد جمعیت بالاخص روستایی نسبت به شهری
در دهستانهای پشتکوه و اسماعیل آباد و سایر دهستانهاو غیره از جمله عواملی
هستند که به بحران آبی منطقه دامن زده اند.
وی اضافه کرد: باید از سفره
های زیرزمینی منطقه در 4 حوزه تهلاب، کارواندر، دشت آبخوان و پشت کوه
متناسب با حجم تغذیه آنها، برداشت کنیم اما بعضا اضافه برداشت هایی علاوه
بر چاههای غیرمجاز، از چاههای مجاز می شود که این اضافه برداشت ها نسبت به
ظرفیت سفره زیرزمینی منطقه بیشتر بوده که می توان با روشهای تعدیل سفره های
آب به نوعی به کاهش خسارتها کمک کرد.
شجاعی ادامه داد: جهت جریان
رواناب فصلی و آب زیرزمینی عموما از سمت غرب (دامنه های شرقی تفتان و
ارتفاعات شمالی گشت و سراوان) از رودخانه گزو دهستان پشتکوه بخش مرکزی عبور
می کند که سد مخزنی گزو با هدف ذخیره سازی سیلابها و بهره برداری از منابع
آب رودخانه گزو با پیش بینی حجم مخزن حدود 62 میلیون متر مکعب که فاز نخست
مطالعات آن به اتمام رسیده است و ظاهرا ادامه مطالعات ان در دستور کار
امور آب نیز می باشد می تواند در توسعه منطقه و بالاخص بخش مرکزی و تامین
کمبود آب بسیار موثر باشد.