دومینوی سقوط داعش به حرکت درآمده است. در حالی که تنها 2 روز از آغاز عملیات آزادسازی موصل می گذرد، نیروهای عراقی توانسته اند به پیشروی های چشمگیری دست یابند.
سرانجام ساعت صفر فرا رسید و لحظه های پیروزی با عزم و اراده و بازوان عراقی ها و با توکل به خداوند متعال نزدیک است. از این رو، آغاز عملیات آزادسازی موصل را اعلام می کنم؛ این ها سخنان «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق است که بامداد روز دوشنبه بیست و ششم مهرماه، از تلویزیون دولتی عراق پخش و آغاز عملیات موصل به طور رسمی اعلام شد.
موصل دومین شهر بزرگ عراق پس از بغداد که در 400 کیلومتری پایتخت واقع است، در سحرگاه بیستم خردادماه سال 1393 به اشغال گروه تروریستی داعش درآمد. این شهر حدود یک و نیم میلیون نفر جمعیت دارد و آخرین پایگاه مهم داعش در عراق به شما می رود که با آزادی آن مسیر شکست این گروه تروریستی هموارتر می شود.
عراق کشوری است که 2 سال پیش با هجوم گروه داعش مواجه شد و بخش های گسترده ای از خاک این کشور به اشغال تروریست ها در آمد. البته در یک سال گذشته کفه ترازوی تحولات میدانی به نفع دولت عراق سنگین و مناطق مهمی از جمله «الرمادی»، «هیت»، «فلوجه» و بخش های مهمی از استان «صلاح الدین»، یکی پس از دیگری از وجود تروریست ها پاک شده است.
زمانی که در خردادماه امسال عملیات بازپس گیری فلوجه با موفقیت به انجام رسید، شمارش معکوس برای آغاز عملیات موصل نیز شروع شد. از آن هنگام تاکنون برنامه ریزی ها برای چگونگی آغاز و انجام این عملیات در جریان بوده است. گفته می شود این عملیات بزرگترین عملیات نظامی علیه داعش است که از آن با عنوان «مادر جنگ علیه داعش» نام برده می شود.
این عملیات، پیش از آغاز با چالش های مختلفی روبرو بوده که از مهم ترین آن ها بحث بر سر نیروهای مشارکت کننده در عملیات است. در حالی که مقام های عراقی چند ماه قبل اعلام کرده بودند نیروهای پیشمرگه کرد در این عملیات مشارکت نخواهند داشت اما اکنون خبرها گویای مشارکت آن ها با هماهنگی و توافق بغداد در مناطق از پیش تعیین شده عملیات است. به نظر می رسد بیانیه اخیر «مسعود بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق نیز بی ارتباط با هماهنگی و توافق یادشده نیست. وی اعلام کرده است که نیروهای پیشمرگه بدون هیچ گونه گرایش های حزبی و قومی و تنها بر مبنای اهداف ملی در این عملیات حضور دارند. در این راستا یک شورای سیاسی مشترک برای نظارت بر روند آزادسازی موصل تشکیل شده است.
همچنین، طی ماه های گذشته بر سر مشارکت نیروهای «الحشد الشعبی» نیز حرف و سخن بسیار به میان آمده است. پر واضح است تبلیغات علیه این گروه متشکل از نیروهای بسیج مردمی، اقدامی از سوی محافل سیاسی و رسانه های حامی جریان ها تکفیری در منطقه است؛ رسانه هایی که با هدف ضربه زدن به این عملیات و آتش افکندن در انبار باروت جنگ های مذهبی و طایفه ای بر الحشد الشعبی می تازند و به رغم بدنه متکثر قومی، آن را تشکلی در راستای منافع شیعیان و نه ملت عراق می انگارند.
با توجه به آنچه گفته شد، موضع گیری نخست وزیر عراق پرده از هرگونه ابهامی در زمینه اجرای عملیات موصل برداشت. العبادی اعلام کرد که این عملیات با مشارکت نیروهای ارتش و پلیس عراق در کنار نیروهای حشد الشعبی و پیشمرگه های کرد انجام می شود اما تاکید کرد که به جز نیروهای ارتش و پلیس عراق هیچ گروه دیگری وارد شهر موصل نخواهد شد.
به تمام این مسایل جدال کلامی این روزهای آنکارا و بغداد، به سبب حضور نیروهای ترکیه در شمال عراق را نیز باید اضافه کرد. ترکیه مصمم است که در عملیات موصل شرکت کند اما مقام های عراقی به صراحت اعلام کردند که هیچ نیروی خارجی در میدان نبرد حضور نخواهند داشت.
به طور کلی، خبرهایی که به گوش می رسد نشان از هماهنگی بی سابقه بین تمام نیروهای عراقی حاضر در این عملیات دارد. گفته می شود در حالی که تنها 2 روز از آغاز این عملیات گذشته است، بیش از 20روستا و 3 بخش و یک مرکز شهر به تصرف نیروهای عراقی درآمده است.
عملیات زمینی هم اکنون از چهار محور در اطراف موصل در جریان است. نبرد در 2 محور شرق و شمال شرقی با مشارکت فعال نیروهای پیشمرگه انجام می شود. محور جنوبی عملیات از سمت پایگاه «القیاره» به دست ارتش و پلیس عراق به اجرا درآمده و محور چهارم که همان محور غربی است با هماهنگی ارتش عراق و پیشمرگه ها اداره می شود که هدف آن جلوگیری از فرار داعش به داخل خاک سوریه است.
با در نظر گرفتن تمام شرایط و رصد تحولات عرصه میدانی در ماه های اخیر، دیگر مشخص است که داعش در سراشیبی سقوط قرار گرفته است و دیر یا زود با آزادی موصل، پرچم عراق بر بام های این شهر به اهتزاز درخواهد آمد. بدون شک پس از آن نیز تمام توجه ها به سوریه معطوف و زمینه برچیده شدن بساط حکومت این خلافت خود خوانده مهیاتر می شود.
با تمام این اوصاف نباید تصور کرد با این پیروزی ها، همه چالش های ناشی از افراط گرایی مسلحانه و دهشتگرانه به پایان خواهد رسید. ماندگاری توفیق های میدان نبرد در گروی تحقق شرایطی در عرصه سیاسی عراق است. به عبارت بهتر اگر بازپس گیری این مناطق، همراه با تحول مثبت در فرایندهای سیاسی و مدنی و اصلاح برخی روندها در عرصه سیاست داخلی عراق نباشد، خطر سقوط بخش هایی از این کشور در دام تروریست ها به قوت خود باقی است. گفتنی است در اغلب شهرهایی که به اشغال داعش درآمد، زمینه های نارضایتی و بی اعتمادی بین مردم و حکومت مرکزی وجود داشت.
بدون شک اگر مردم به پیگیری مطالبات خود از مجاری سیاسی پیش بینی شده مطمئن باشند، گروه هایی تروریستی مانند داعش نمی توانند بر موج نارضایتی های مردمی سوار شوند و حکومت هایی جعلی و این چنین رعب آور ایجاد کنند.
