در گذشته بخش مهمی از هویت شهرها را بافت‌ها و منازل مسکونی تشکیل می‌دادند که برخی از آنها نیز از ارزش بالای فرهنگی و اجتماعی برخوردار بودند اما اکنون بسیاری از این اماکن مخروبه گشته و در شهرسازی مدرن به عنوان بافت فرسوده به حساب می‌آیند.
به گزارش تابناک قم، شهری گم شده در میان بافت‌هایی فرسوده، بافت‌های قدیمی که سابقه‌ای چند صدساله دارند، کوچه‌هایی که در آنها عبور با ماشین امکان‌پذیر نیست. خانه‌هایی سست که حتی عبور یک خودروی سنگین آنها را به لرزه در می‌‌آورد، این تنها توصیفی کوچک از زوایای فرسوده شهر است، منازل و بافت‌هایی قدیمی که گرچه سست هستند اما همچنان مستحکم در این دنیای مدرن جای خوش کرده و نگرانی به دل راه نمی‌دهند که شاید روزی در لابه‌لای آسمان خراش‌های دنیای مدرن گم شوند...
در گذشته بخش مهمی از هویت شهرها را بافت‌ها و منازل مسکونی تشکیل می‌دادند که برخی از آنها نیز از ارزش بالای فرهنگی و اجتماعی برخوردار بودند اما اکنون بسیاری از این اماکن مخروبه شده و در شهرسازی مدرن به عنوان بافت فرسوده به حساب می‌آیند و هویت شهرها را خدشه‌دار می‌کنند. این محله‌ها و بافت‌های قدیمی از یک طرف به دلیل فرسودگی زیاد و عدم دسترسی به امکانات شهری و بهداشتی و از سوی دیگر به علت مشکلات فرهنگی و عدم هماهنگی با ساخت جدید شهرسازی و همچنین عدم امنیت در برابر بروز حوادث طبیعی مشکلات زیادی را در جامعه موجب می‌شوند. از این روی بحث توجه به بافت‌های فرسوده و اصلاح و احیای این اماکن چند سالی است که مورد توجه مسئولان شهری قم قرار گرفته اما تاکنون اقدام قابل توجهی در این خصوص صورت نگرفته و هنوز در گوشه و کنار شهر بافت‌های قدیمی و مخروبه فضای بصری شهر را درهم ریخته است.
غلامرضا جانقربان سرپرست امور شهرسازی و معماری شهرداری قم میزان بافت فرسوده در شهر قم را هزار و 700 هکتار عنوان کرد و گفت: متاسفانه این رقم تهدیدی بزرگ برای شهر محسوب می‌شود که برای رفع این مشکل سازمانی تشکیل شده تا به طور دقیق این مسئله را مورد بررسی قرار دهد.
وی همچنین میزان سکونت‌گاه‌های غیررسمی در شهر را یک هزار و 500 هکتار عنوان کرد و گفت: برای چاره‌اندیشی و ساماندهی این معضل جلساتی با مسئولان مربوطه از جمله وزیر مسکن برگزار و تصمیم گرفته شد که 32 هکتار زمین در منطقه پردیسان برای حل این مشکل به شهرداری واگذار شود.
وی خاطرنشان کرد: تمام مناطق شهری قم دارای سکونتگاه غیررسمی است و از میان آنها تنها منطقه پردیسان از وجود این نوع سکونتگاهها در امان مانده است.
سید مهدی صادقی استاندار قم نیز یکی از مهمترین مشکلات استان را بافت فرسوده آن دانست و بیان کرد: یک ششم مساحت قم را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد.
وی بر این عقیده است که حل این مشکل تنها از عهده دولت برنمی‌آید بلکه ورود بخش خصوصی در این زمینه می‌تواند به حل این مشکل سرعت ببخشد.
صادقی گفت: بخش خصوصی در صورت وجود ریسک بالا در سرمایه‌گذاری از حضور سرباز می‌زند که جذب و ورود آنها نیازمند ارائه مشوق‌هایی از سوی بخش دولتی است.
وی بیان کرد: در ماه‌های گذشته به بررسی طرح تفصیلی شهر پرداخته شده است که در صورت تصویب این طرح، از جزیره‌ای عمل کردن خودداری خواهد شد.
استاندار قم با بیان اینکه در توسعه شهر باید به طور دقیق و کارشناسی شده به مسائل شهری نگریسته شود، افزود: تامین نیازهای آیندگان باید در برنامه‌ریز‌ی‌های شهری و ایجاد زیرساخت‌ها مورد توجه باشد.
متاسفانه وجود بافت‌های فرسوده و نامنظم یکی از عمده مشکلاتی است که سالیان سال شهر قم با آن دست و پنجه نرم می‌کند و با وجود زائرپذیری و توریستی بودن استان اما هنوز این شهر نتوانسته است بافت فرسوده خود را به بافتی نو و متناسب با جهان امروزی تطابق دهد. البته لازم به ذکر است که بسیاری از بافت‌های قدیمی استان از ارزش تاریخی و مذهبی بسیاری برخوردارند و تخریب آنها به هیچ وجه قابل قبول نیست ولی این گونه بافت‌ها نیز نیازمند مرمت و بازسازی از سوی سازمان میراث فرهنگی هستند.
آیت‌الله ابراهیم امینی از جمله اساتید برجسته حوزه علمیه نیز بافت قم را شایسته این کلانشهر مقدس ندانسته و آن را یکی از مشکلات مدیریتی شهری می‌خواند.
وی معتقد است که از آغاز در کلانشهر قم به دلیل عدم وجود نقشه جامع مدیریت شهری ساختار شهری بدون نظم شکل گرفته است و اکنون نیز مسئله بافت فرسوده به وضعیت حاد خود رسیده و به معضلی جدی برای شهر درآمده است.
این استاد برجسته حوزه علمیه گفت: باید تمام ساخت‌و سازها براساس نقشه جامع مدیریت شهری انجام گیرد و ورود مسئولان و متولیان و همچنین توجه جدی استاندار برای حل این مشکلات را خواستار شد.
قابل ذکر است که مسئله بافت فرسوده نه تنها برای مسئولان و علمای این شهر به عنوان یک دغدغه اصلی محسوب می‌شود بلکه دغدغه بسیاری از همشهریان و ساکنان این مناطق شهری نیز، فرسودگی بافت محل زندگی و به تبع آن مشکلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن است. متاسفانه 200 هزار نفر از جمعیت شهری قم در مناطق دارای بافت فرسوده زندگی می‌کنند مناطقی که شاید از بسیاری از امکانات اجتماعی و فرهنگی محروم باشند.
محمد ایزدی از جمله همشهریانی است که در منطقه 7 زندگی می‌کند. وی در گفت‌وگو باخبرنگار فارس در قم از مشکلات فرسوده بودن بافت این منطقه ناراحت است و می‌گوید: یکی از مشکلات ما وجود اختلاف طبقاتی با دیگر همشهریان است به گونه‌ای که به دلیل حضور در این منطقه از شهر از برخی مزایای اجتماعی بی‌بهره شده و حتی بسیاری از موقعیت‌های شغلی و ازدواج را به دلیل زندگی در این مناطق از دست می‌دهیم.
وی با بیان اینکه برخی از همسایگان ما منازل خود را ترک کرده و در محله‌های دیگر ساکن شده‌اند، ادامه داد: اما متاسفانه بسیاری از ساکنان این مناطق از تمکن مالی برخوردار نبوده و امکان زندگی در مناطق بالاتر را ندارند و خالی شدن بسیاری از خانه‌ها نیز به افزایش ناامنی و بزهکاری در این مناطق افزوده است.
ایزدی با بیان اینکه متناسب نبودن وضعیت معیشتی دلیلی بر عدم توجه مسئولان بر مناطق پایین شهر نمی‌شود، افزود: مسئولان باید تلاششان این باشد که همه مناطق را از تمام امکانات برخوردار کنند و با ارائه تسهیلات مناسب به ساکنان این مناطق به اصلاح و بازسازی سکونتگاهها و نوسازی بافت‌های فرسوده کمک کنند و با این عمل اختلافات طبقه‌ای را از میان بردارند.
حسین فاطمی کارشناس مسائل شهری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم وجود بافت‌های فرسوده شهری را معضلی جدی دانست و بیان کرد: بافت فرسوده شهری فضای بصری شهر را مخدوش ساخته و تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را بر جامعه وارد می‌سازد.
وی گفت: لازم است قبل از اقدام به تخریب بافت‌های فرسوده برنامه‌ریزی مناسب و همچنین کار کارشناسی دقیق در خصوص بافت‌ها صورت گیرد و سپس به نوسازی بافت‌های قدیمی و بازسازی و احیای بافت‌های تاریخی و ارزشمند استان بپردازیم.
بر این اساس لازم است که تمام نهادها و سازمان‌های مربوطه با همکاری و همراهی یکدیگر برای بازسازی بافت فرسوده شهر کمر همت بسته و بدانند در صورتی که از انجام این مسئولیت سرباز زده و شانه خالی کنند شهر و دیار خود را به سوی افزایش مشکلاتی جبران ناپذیر سوق داده‌اند.
علاوه بر داشتن همکاری، نوسازی بافت‌های فرسوده نیازمند تسهیلات و وجود منابع مالی است که لازم است با برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی مناسب برای این بخش و همچنین تشویق بخش خصوصی برای ورود در این زمینه مشکلات ناشی از وجود بافت فرسوده شهری را برطرف کرد.
منبع: فارس
