رایج‌ترین اشکال‌های گفتاری در فوتبال
گزارشگران فوتبال جزو آن دسته از افرادی هستند که حرف‌های‌شان در حجم بسیار وسیع توسط مردم شنیده می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد.
به خاطر ماهیت جذاب خود فوتبال، گزارشگران مسابقات این رشته ورزشی هم این شانس را دارند که از مخاطبان میلیونی بهره ببرند. شاید به همین خاطر هم هست که آنها هیشه زیر ذره‌بین هستند و باید انتقادات فراوانی را تحمل کنند. این مطلب هم اتفاقا انتقادی است، اما استثنائا ارتباطی به سوتی‌های این جماعت و یا جانبداری‌های‌شان از یک تیم خاص ندارد. این، یک گزارش کوتاه است در مورد کلمات و اصطلاحات غلطی که توسط برخی از گزارشگران ایرانی به شکل گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این «دیرک» از کجا پیدا شد؟
یکی از عجیب‌ترین اصطلاحاتی که در فوتبال ایران جا افتاده و به شکل گسترده هم از سوی گزارشگران تکرار می‌شود، عبارت «دیرک» دروازه است. کسی نمی‌داند اولین بار دقیقا کدام شیر پاک خورده‌ای تیر دروازه را دیرک صدا زده و بعد همه فکر کرده‌اند شکل ادبی و صحیح تلفظ این واژه همین است؟ با این وجود حتی تا همین الان هم بعضی‌ها این اشتباه را انجام می‌دهند. این در حالی است که برخی از قدیمی‌تر ها به تیر دروازه می‌گفتند «میله» که به نظر می‌رسد حتی این کلمه هم به مراتب صحبح‌تر از دیرک باشد!
واقعا «بدین ترتیب» عادل خان؟
از عادل فردوسی‌پور بعید است، اما حتی این گزارشگر سرشناس سیما هم بعضی مواقع اشتباهات عجیب و غریبی مرتکب می‌شود. به عنوان نمونه عادل در اغلب مواقع هنگام گزارش صحنه‌های آهسته از عبارت عجیب «بدین ترتیب» استفاده می‌کند که به احتمال فراوان منظورش از این ترکیب، انتقال مفهوم «به این ترتیب» است! «بدین» خواندن «به این» هم احتمالا زمانی به منزله ادبی حرف زدن تلقی می‌شده است. عادل البته از یک فعل شگفت‌انگیز دیگر هم در جملاتش استفاده می‌کند. دقت کنید: «توپ رو به آسمون می‌کوبونه.» این در حالی است که ما اصلا فعلی مثل کوبانیدن در ادبیات فارسی نداریم و شکل صحیح استفاده از این فعل، مصدر «کوبیدن» است. مثل «توپ رو به آسمون می‌کوبه.»
مورد عجیب سرهنگ!
از آنجایی که فوتبال یک ورزش وارداتی است، بنابراین مفاهیم و اصطلاحات آن هم عمدتا از زبان بیگانه وارد می‌شوند. در این شرایط ساختن معادل‌های کارآمد و شیک که به سرعت بین مردم محبوب شوند، کار بسیار سختی است. مثلا فرض کنید امروز کسی بخواهد برای واژه «کرنر» یک کلمه جایگزین پیدا کند؛ قطعا ماموریت دشواری خواهد داشت. با این حال از قدیم استفاده از دو کلمه بسیار زیبای فارسی در زبان فوتبال ایرانیان رایج شد؛ میزبان و رختکن. حالا حیرت‌انگیز است که گزارشگری پیدا شود و بخواهد دقیقا همین دو کلمه رایج و اصیل را تغییر بدهد، اما در تلویزیون ایران این اتفاق رخ داده است. سرهنگ علیفر دوست‌داشتنی عادت دارد به جای میزبان بگوید «صاحبخانه» که صاحبش عربی است و به جای رختکن از واژه «لباس‌کنی» استفاده کند که باز لباسش جزو کلمات عربی به حساب می‌آید. البته از این گزارشگر محترم با «چمدانی» از تجربه این جور مسایل اصلا دور از انتظار نیست!
هت‌تریک را کامل می‌کنند؟
مزدک میرزایی گزارشگر خوبی است. او سعی می‌کند به جای «سوپر سیو» از ترکیب «فوق واکنش» استفاده کند، در حالی که بر خلاف واکنش که یک کلمه قشنگ فارسی است، «فوق» یک واژه سوپر عربی به شمار می‌آید و به این ترتیب معادل‌سازی مزدک ناکام باقی می‌ماند! یک چیزی توی مایه‌هایموبایل که قرار شد فارسی‌اش «تلفن همراه» باشد، غافل از اینکه خود «تلفن» هم فرنگی است. البته مزدک در استفاده از کلمات انگلیسی هم عادت‌های عجیبی دارد. مثلا وقتی مهاجمی گل سوم خودش را وارد دروازه حریف می‌کند، میرزایی مدعی می‌شود او هت‌ترکش را کامل کرده؛ در حالی که «هت‌تریک» به زدن سه گل در یک بازی اطلاق می‌شود و ما اصلا هت‌تریک ناقص نداریم که بخواهد کامل شود.
مرجع : سیمرغ
این «دیرک» از کجا پیدا شد؟
یکی از عجیب‌ترین اصطلاحاتی که در فوتبال ایران جا افتاده و به شکل گسترده هم از سوی گزارشگران تکرار می‌شود، عبارت «دیرک» دروازه است. کسی نمی‌داند اولین بار دقیقا کدام شیر پاک خورده‌ای تیر دروازه را دیرک صدا زده و بعد همه فکر کرده‌اند شکل ادبی و صحیح تلفظ این واژه همین است؟ با این وجود حتی تا همین الان هم بعضی‌ها این اشتباه را انجام می‌دهند. این در حالی است که برخی از قدیمی‌تر ها به تیر دروازه می‌گفتند «میله» که به نظر می‌رسد حتی این کلمه هم به مراتب صحبح‌تر از دیرک باشد!
واقعا «بدین ترتیب» عادل خان؟
از عادل فردوسی‌پور بعید است، اما حتی این گزارشگر سرشناس سیما هم بعضی مواقع اشتباهات عجیب و غریبی مرتکب می‌شود. به عنوان نمونه عادل در اغلب مواقع هنگام گزارش صحنه‌های آهسته از عبارت عجیب «بدین ترتیب» استفاده می‌کند که به احتمال فراوان منظورش از این ترکیب، انتقال مفهوم «به این ترتیب» است! «بدین» خواندن «به این» هم احتمالا زمانی به منزله ادبی حرف زدن تلقی می‌شده است. عادل البته از یک فعل شگفت‌انگیز دیگر هم در جملاتش استفاده می‌کند. دقت کنید: «توپ رو به آسمون می‌کوبونه.» این در حالی است که ما اصلا فعلی مثل کوبانیدن در ادبیات فارسی نداریم و شکل صحیح استفاده از این فعل، مصدر «کوبیدن» است. مثل «توپ رو به آسمون می‌کوبه.»
مورد عجیب سرهنگ!
از آنجایی که فوتبال یک ورزش وارداتی است، بنابراین مفاهیم و اصطلاحات آن هم عمدتا از زبان بیگانه وارد می‌شوند. در این شرایط ساختن معادل‌های کارآمد و شیک که به سرعت بین مردم محبوب شوند، کار بسیار سختی است. مثلا فرض کنید امروز کسی بخواهد برای واژه «کرنر» یک کلمه جایگزین پیدا کند؛ قطعا ماموریت دشواری خواهد داشت. با این حال از قدیم استفاده از دو کلمه بسیار زیبای فارسی در زبان فوتبال ایرانیان رایج شد؛ میزبان و رختکن. حالا حیرت‌انگیز است که گزارشگری پیدا شود و بخواهد دقیقا همین دو کلمه رایج و اصیل را تغییر بدهد، اما در تلویزیون ایران این اتفاق رخ داده است. سرهنگ علیفر دوست‌داشتنی عادت دارد به جای میزبان بگوید «صاحبخانه» که صاحبش عربی است و به جای رختکن از واژه «لباس‌کنی» استفاده کند که باز لباسش جزو کلمات عربی به حساب می‌آید. البته از این گزارشگر محترم با «چمدانی» از تجربه این جور مسایل اصلا دور از انتظار نیست!
هت‌تریک را کامل می‌کنند؟
مزدک میرزایی گزارشگر خوبی است. او سعی می‌کند به جای «سوپر سیو» از ترکیب «فوق واکنش» استفاده کند، در حالی که بر خلاف واکنش که یک کلمه قشنگ فارسی است، «فوق» یک واژه سوپر عربی به شمار می‌آید و به این ترتیب معادل‌سازی مزدک ناکام باقی می‌ماند! یک چیزی توی مایه‌هایموبایل که قرار شد فارسی‌اش «تلفن همراه» باشد، غافل از اینکه خود «تلفن» هم فرنگی است. البته مزدک در استفاده از کلمات انگلیسی هم عادت‌های عجیبی دارد. مثلا وقتی مهاجمی گل سوم خودش را وارد دروازه حریف می‌کند، میرزایی مدعی می‌شود او هت‌ترکش را کامل کرده؛ در حالی که «هت‌تریک» به زدن سه گل در یک بازی اطلاق می‌شود و ما اصلا هت‌تریک ناقص نداریم که بخواهد کامل شود.
مرجع : سیمرغ
