کد خبر: ۸۸۳۳۶۸
تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۳۹۹ - ۰۹:۱۵ 03 August 2020

 

تابناک/ آژانس خبری ریحان – گیلان خطه ای سبز و پرباران است آنگونه که مرکز این استان به شهر باران های نقره ای شهرت دارد و متوسط بارندگی سالانه آن در دراز مدت بالغ بر یک هزار میلیمتر است چنانکه کمتر کسی تصور می کند بی آبی و کم آبی حتی در خشکسالی ها و کم بارشی های استان به این خطه راه داشته باشد.

از این رو کشاورزی آنهم کشت های آب بری چون چای و برنج در آن جایگاهی ویژه دارد و استان رتبه اول و دوم را در تولید این محصولات در کشور دارد و کشاورزی به عنوان یکی از مزیت های این دیار در کنار گردشگری نقش مهمی در توسعه پایدار روستاهای این خطه دارد.

در واقع کشاورزی، دامداری، صیدماهی و پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم از جمله پایه های اقتصاد این خطه است اما بر خلاف تصورها همانگونه که همه کشور از خشکسالی ها متاثر شده گیلان هم از این وضعیت بی نصیب نمانده و هر ساله بخش زیادی از شالیکارها و برخی دیگر از کشت ها با کم آبی و به نوعی عدم توزیع مناسب آّب مواجهند.

افزایش بهره وری آب از اهدافی است که برای مدیریت این شرایط ضروری است و در این میان تغییر شیوه های آبیاری و مدرن سازی و اجرای روشهای نوین آبیاری از قطره ای، تحت فشار و غیره به ارتقا بازده و توزیع مناسب مصرف آب می انجامد و کاهش نیاز آبی در بخش کشاورزی در پی دارد که در سالهای اخیر یکی از رویکردهای اصلی برنامه ریزان کشور برای بخش کشاورزی است.

امروز از ۴۲۸ هزار و ۶۴۸ هکتار اراضی کشاورزی گیلان؛ ۲۳۸ هزار هکتار مزارع برنج و بقیه به محصولات زارعی و باغی غیر از برنج اختصاص دارد که در سایه تلاش های دولت بیش از ۱۸هزار هکتاراراضی برنجکاری زیر پوشش طرح های آبیاری نوین قرار گرفته است و نیمی از آن طی سالهای اخیر در دولت تدبیر و امید انجام شده است.

اقدامی که در بخش هایی که اجرا شده تا حد زیادی از دغدغه کشاورزان کاسته است و در عین بهره وری آب منجر به افزایش راندمان تولید در واحد سطح هم شده است.

اما این استان هنوز راه زیادی تا تحول در این حوزه دارد، مسیری که طی آن می تواند به به جهش در تولید این استان بویژه در کشتهای مهم و پرآب بر آن داشته باشد.

کارشناس کشاورزی؛  افزایش راندمان کاربرد آب به ۷۵ تا ۹۵ درصد، صرفه‌ جویی در مصرف به میزان ۶۴۰۰ متر مکعب در هر هکتار، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم به مقدار ۱ نفر به ازای هر ۵.۸ هکتار اجرای سیستم، افزایش سطح زیر کشت تا حدود ۲ برابر، ارتقا متوسط عملکرد محصول تا ۳۰ درصد، صرفه‌ جویی در مصرف انرژی تا حدود ۲۴ درصد، کاهش علف‌ های هرز در مزرعه، کنترل محیط و خنک کردن خاک و گیاه و هوای اطراف آن از مزایای آبیاری نوین است.

ضمن اینکه آبیاری نوین در سایر کشت ها هم  می رود جای خود را باز کند؛ تصور این است که آبیاری نوین حتما باید در اراضی با وسعت بالا انجام شود اما کامران میرحسینی سهامدار شرکت سبزه زیتون گلستان در استان گیلان می گوید؛ در هر سطحی حتی در زمین با وسعت ۵۰ متری هم می توان از آبیاری نوین استفاده کرد.

میرحسینی با همراهی سایر سهامداران شرکت سبزه زیتون گلستان در ۳۰۰ هکتار از باغ زیتون در لوشان رودبار از آبیاری نوین استفاده کرده، او می گوید: بهره گیری از آبیاری نوین علاوه بر مدیریت مصرف آب در ارتقاء کیفیت محصول نیز موثر است.

وی اضافه می کند: در آبیاری تحت فشار عملیات دستی به طور کلی حذف شده و نیاز نیست تا کود حیوانی دستی پای درخت ریخته شود بلکه همه عملیات ها از طریق سیستم آبیاری نوین انجام می شود ضمن اینکه مصرف کود کاهش می یابد مقرون به صرفه نیز است.

در هر هکتار از باغ زیتون میرحسینی و همراهانش “در شرکت سبزه زیتون گلستان” هشت تن محصول زیتون برداشت می شود.

مهدی امیری جوبنی یکی از سهامداران شرکت طلای سبز جوبن رودبار نیز به همراه سایر سهامداران این شرکت (که ۳۲ عضو دارد)  با تجمع افزون بر ۵۰ پلاک از اراضی باغی در این منطقه هم اکنون دروسعت۹۰ هکتار از اراضی زیر کشت گردو، زیتون و انگور اقدام به اجرای طرح های آبیاری نوین کرده و قرار است در فاز دوم؛ وسعت اراضی تحت پوشش این طرح  را به حدود ۱۷۰ هکتار برسانند.

او آبیاری نوین را در رونق و تحول حوزه کشاورزی مهم می داند و می گوید : استفاده از شیوه آبیاری نوین راهکاری برای مدیریت مصرف آب بوده که از هدر رفت آب جلوگیری کرده ضمن اینکه بهره گیری از این روش آبیاری نگهداری اراضی باغی را راحت می کند.  

امیری به کشاورزان توصیه می کند تا با همکاری هم در قالب تشکیل واحدهای تعاونی، اراضی خود را تجمیع و یکپارچه کرده و از شیوه های نوین آبیاری و ارتقا تولید استفاده کنند.

میزان اهمیت روش های آبیاری نوین در استان پر بارانی چون گیلان 

بر اساس نظر کارشناسان، عمده  بارش در گیلان در فصل پاییز و زمستان روی می‌ دهد که در آن زمان گیاه برنج و یا باغات نیاز آبیاری بالایی ندارند در حقیقت باران در این استان بهنگام نبوده و در شرایط کنونی با توجه به پتانسیل کم ذخیره سازی، به دریای خزر تخلیه می‌ شود، بنابراین با توجه به وابستگی آب بخش کشاورزی این استان به سد سفیدرود، روند تغییر اقلیم در حوضه آبریز این رودخانه، افزایش مصارف استان‌ های بالادست و کاهش کیفیت آب این رودخانه، بحران کمی و کیفی آب در گیلان قابل انتظاراست بنابراین آبیاری نوین برای استفاده بهینه از منابع آبی امری لازم است.

به گفته مسئولان جهاد کشاورزی استان، باغات استا تا حدودی مجهز به سامانه‌های نوین هستند اما توسعه آن در استان و رفع مشکلات ناشی از کم آبی، منجر به افزایش کارآمدی این سامانه‌ ها می‌شود.

 در این میان در خصوص اراضی شالی، کوچک بودن زمینها، وضعیت حقابه تحویلی به کشاورزی، بالا بودن هزینه سامانه و نیاز به آموزش در مقایسه با روش سنتی و کمبود تحقیقات در خصوص روش‌ های نوین آبیاری محدودیت‌هایی به شمار می رود که منجر به عدم گرایش به استفاده از روش‌های نوین آبیاری در برنج است.  

 

ضرورت بهره گیری از روشهای آبیاری نوین در گیلان

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان می گوید: بهره گرفتن از فناوری و ابزارهای جدید که منجر به استفاده اصولی از منابع آبی در بخش کشاورزی و کاهش هدررفت آب در هنگام پخش آب در زمین شود، را آبیاری نوین می‌ گویند.

 

مریم نوابیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اهمیت آبیاری نوین در اراضی شالیزاری و باغات گیلان افزود: در این استان علی رغم این که تصور بر پر آبی است به دلیل بارش‌ هایی که در استان داریم، متاسفانه مشکل کم آبی در فصل زراعی برنج به ویژه در سال‌ های خشک وجود دارد.

وی با بیان اینکه رودخانه سفیدرود مهمترین منبع تامین آب آبیاری گیلان است، اظهار داشت: سرچشمه این رودخانه خارج از استان است و از کردستان سرچشمه گرفته بعد از تامین نیاز آبی استان ‌های بالادستی به سد منجیل و گیلان به عنوان آخرین مصرف‌ کننده می‌رسد.

این دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان خاطر نشان کرد: در برنامه ‌ریزی اصولی منابع آب، نیازها در کل حوضه آبریز برآورد شده و تامین نیاز از مصرف‌ کننده آخر به سمت بالا دست محاسبه و برنامه ‌ریزی می‌ شود که با توجه به استانی شدن برنامه ‌ریزی بر روی منابع آب متاسفانه تخصیص درستی بر اساس نیاز استان  صورت نمی ‌گیرد.

وی اضافه کرد: علاوه ‌براین بارانی که در گیلان می ‌بارد مولفه های زمان و مقدار مناسب را ندارد به این معنی که در زمان فصل زراعی برنج و یا نیاز باغات باران نمی ‌بارد و در صورت بارش مقدار آن نیاز گیاه را کفایت نمی‌ نماید، بنابراین استفاده از باران گزینه مناسبی برای تامین نیاز آبیاری استان نیست مگر این که تمهیدات لازم برای افزایش پتانسیل آب داخلی استان و ذخیره و نگهداری باران صورت گیرد که البته باید برآورد کرد که چه بخشی از نیاز آبیاری را پوشش خواهد داد.

نوابیان با بیان اینکه با این وجود گیلان در شرایط کمبود منابع آب آبیاری قرار دارد، خاطر نشان کرد: در این زمینه وضعیت بسیار شکننده‌ای دارد لذا پرداختن به سیستم ‌های نوین آبیاری با توجه به نوع الگوی کشت استان می‌ تواند در بهره‌وری آب و استفاده بهینه از منابع آبی کمک موثری کند.

وی با تاکید بر اینکه یک گزینه هیچ وقت نمی‌ تواند تمام مشکلات یک منطقه را حل کند، اظهار داشت: ترکیبی از گزینه‌ ها در بخش انتقال، توزیع، پخش، بهره‌ برداری، استفاده مجدد از آب و غیره باید به کار گرفته شود تا در نهایت نتیجه پایدار و قابل قبولی فراهم شود.

 

تحول در کشاورزی با آبیاری نوین

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان بهره مندی از آبیاری نوین را راهکاری مهم برای بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی دانست و اظهار کرد: صرفه جویی در مصرف آب و افزایش محصول  از مزیت های آبیاری نوین  است.

 

 

 

مجتبی شاه نظری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا  بیان داشت: افزایش عملکرد محصول، نیاز کمتر به نیروی انسانی، قابل اتوماتیک بودن سیستم آبیاری، از بین رفتن مشکلات علف هرز مزرعه و هزینه مبارزه با آن، توزیع به موقع و به اندازه آب و کود، بهبود کیفیت محصول و بازار پسندی آن و حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آن از دیگر مزیت های آبیاری تحت فشار است.

وی در تشریح طرح های آبیاری نوین اظهار داشت: این سامانه ها با بیشترین راندمان توزیع آب در سطح مزارع و باغات بهتری روش برای مدیریت مصرف آب و کاهش تلفات آب کشاورزی است.

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیان داشت: اساسی ترین روش را مجهز کردن باغات و مزارع کشور به سامانه های نوین آبیاری است، لذا اجرای روش های نوین آبیاری در جهت بهره وری در مصرف آب و خاک می تواند موثر بوده و به صرفه جویی آب و جلوگیری از فرسایش خاک منجر شود.

شاه نظری آبیاری قطره ای را یکی از روش های آبیاری تحت فشار عنوان و اظهار داشت: آبیاری قطره ای، پخش آرام آب بر روی سطح خاک یا زیر خاک به صورت قطره های جدا یا پیوسته یا به صورت اسپری ریز با فشار کم توسط قطره چکان هایی که در طول خط انتقال قرار دارند، می باشد، این نوع آبیاری به دلیل اعمال عمق آبیاری کم از روش های مفید آبیاری است.

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به اجرای آبیاری نوین از دهه ۷۰ در این استان خاطر نشان کرد: این طرح در سال های اخیر تحت عنوان آبیاری کم فشار آغاز شده که در اجرای آن آب از منبع تامین آب تا سر مزارع به وسیله انتقال آب با لوله و با کمترین تلفات در دسترس بهره برداران قرار می گیرد.

وی اظهار داشت: گیلان دارای سطح تقریبی ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری است که حدود ۱۸۰ هزار هکتار از آن زیر شبکه مدرن آبیاری و زهکشی سدسفیدرورد قرار دارد و بقیه به صورت سامانه های محلی از جمله رودخانه و ایستگاه های پمپاژ تامین آب می شوند، برای این مناطق از سال ۶۹ تا ۹۸ حدود چهار هزار و ۲۰۰ هکتار از راضی “شالیزاری”  تحت پوشش سامانه های نوین آبیاری قرار گرفته است.

شاه نظری با بیان اینکه استقبال بسیار خوبی از سوی بهره برداران برای برخورداری از این سامانه ها به عمل می آید، اضافه کرد: دولت  نیز حمایت ویژه ای در این زمینه انجام می دهد، به استناد مراجعات متعدد مردمی از سمت کشاورزان در سراسر استان گیلان به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانها و درخواست اجرای سیستم آبیاری تحت فشار و همچنین تعدد پرونده های اجرایی در سنوات گذشته و حال حاضر، خود گویای استقبال و علاقمندی کشاورزان به اجرای طرح سامانه های نوین آبیاری است.

 

سیاست های حمایتی دولت در ترغیب کشاورزی به اجرای آبیاری نوین

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان اظهار داشت: گیلان با دارا بودن پیشرفت فیزیکی حدود ۶۰ درصدی اجرا سامانه های نوین آبیاری در رتبه شانزدهم کشوری قرار دارد.

شاه نظری با بیان اینکه حدود ۳۴ هزار هکتار از اراضی گیلان مستعد اجرای آبیاری نوین هستند، افزود: تاکنون آبیاری نوین در ۱۸ هزار و ۵۸۰ هکتار از اراضی باغی و شالیزاری استان اجرا شد که از این هشت هزار و ۳۳۷ هکتار در دولت تدبیر و امید انجام گرفت.

وی اظهار داشت: سیاست های حمایتی دولت تدبیر و امید در اجرای سامانه های نوین آبیاری حمایتی همه جانبه بوده به نحوی که به رغم همه مشکلات و تنگناهای اعتباری دولت در شرایط تحریم های ظالمانه، اجرای این طرح  بدون هرگونه محدودیت اعتباری در سطح استان در حال انجام است.

وی خاطر نشان کرد: اعطای کمک سهم مشارکت دولت به صورت بلاعوض معادل ۸۵ درصد برآورد طرح و براساس مصوبات سال ۹۸ در آبیاری قطره ای حداکثر تا سقف ۱۳۰ میلیون ریال و آبیاری بارانی حداکثر تا سقف ۸۴ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال به متقاضیان واجد شرایط بخش کشاورزی به صورت نقدی از محل اعتبار طرح کمک های فنی و اعتباری در توسعه سامانه های نوین موثر بوده است.

 وی عنوان کرد :هزینه مابه التفاوت هزینه اجرای طرح از سهم مشارکت دولت، تحت عنوان هزینه سهم مشارکت مردمی باید از سمت کشاورزان ذینفع به صورت نقدی و یا کمک یدی پرداخت شود.

 

توصیه به کشاورزان 

شاه نظری بیان داشت: با توجه به مشکلات و محدودیت منابع آبی و اینکه این مایه حیاتی، پایه و اساس هر گونه برنامه ریزی تولید کشاورزی محسوب می شود، بنابراین همه ما  از جمله  کشاورزان و بهره برداران  بیش از همه باید با روی آوری به سامانه های نوین آبیاری در کاهش مصرف آب کشاورزی و حفظ منابع ارزشمند آبی کشور بکوشند.

وی اضافه کرد: در آن دسته از اراضی که سامانه ها به اجر درآمده بهره برداران باید عملیات آبیاری خود را مطابق با برنامه زمانی تعیین شده در مدت زمان، دور آبیاری و زون موردنظر به اجرا گذارد و در حفظ و نگهداری و استفاده صحیح از سیستم کوشا باشند و در پایان فصل آبیاری به جهت جلوگیری از یخ زدگی در فصل سرد و یا سرقت احتمالی نسبت به جداسازی لوازم و اتصالات و شستوی آنان اقدام شود.

در صورت اقبال کشاورزان به این روش های آبیاری می توان شاهد تحول و تحقق بخشی از جهش در عرصه تولید کشاورزی بود زیرا این طرح ها ضمن بهره وری و حفاظت از منابع آبی به ارتقا راندمان تولید و امکان توسعه کشت ها و …غیره می شود.

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار