یک کارگردان تئاتر با بیان اینکه مسوولان شرایط این روزهای تئاتر را دریابند گفت: متاسفانه حتی تئاتر به عنوان شغل محسوب نمیشود و امثال ماها، فقط بیمه و مالیات پرداخت میکنیم در حالی که حتی تعریفی از حرفه ما در بین مشاغل کشور وجود ندارد.
به گزارش فارس، علیرغم بازگشایی اکثر مراکز و حتی مشاغل پرخطر، اما همچنان وضعیت از سرگیری فعالیتهای هنری از جمله تئاتر در هالهای از ابهام قرار دارد. این در حالی است که بیش از سه ماه از تعطیلی فعالیت آنها میگذرد و در شرایطی که شاید تنها راه کسب درآمد تعداد زیادی از فعالان آن صرفاً از همین طریق است، این امر مشکلات فراوانی را در زندگی روزمره و حتی مباحث روحی و روانی این قشر موجب شده است. در همین رابطه خبرنگار فارس با «امید انصاری» یکی از کارگردانان فعال و موفق همدانی تئاتر در سالهای اخیر که اجرای آخرین نمایش وی هم به دلیل شیوع کرونا ویروس، نیمهکاره رها شد، به گفتوگو نشسته که در ادامه میخوانید.
فارس: به عنوان اولین سوال بفرمائید که مشغول چه کاری هستید و شرایط کرونایی را چطور میگذرانید؟
آخرین کار گروه ما اجرای نمایش «دنیای شگفتانگیز آکو و تاکو» در سالن تالار هنر تهران در اواخر بهمن ماه سال گذشته بود، کاری که حاصل تلاش گروهی ۲۰ نفره بود، ولی متاسفانه همزمان شد با اوایل شیوع کرونا که بعد از تحمیل هزینههای سرسامآوری که برای آمادهسازی، تبلیغات، دکور و... داشتیم، به ناچار این اجرا تعطیل شد و همانطور که دکورها روی صحنه و یا لباسهای بازیگران در رختن بود، به خانه رفتیم و همچنان در منزل هستیم و در این مدت بجز چند نفر از دوستان رسانهای و خبرنگاران هیچ کسی سراغی از ما نگرفته و هیچ مسئولی از ما نپرسید که شما که این همه هزینه کردید، بلیت فروختید و قرار بود حمایت شوید چه اتفاقی برایتان افتاده و اصلا چه کاری میشود، کرد؟
فارس: منظورتان این است که هیچ حمایتی نشدید؟
در خصوص نیمهکاره ماندن اجرا که نه تنها حمایتی انجام نگرفت بلکه حتی در حد تماس تلفنی هم حالمان را نپرسیدند، اما از لحاظ شخصی فقط اواخر سال گذشته بخاطر عضویتم در خانه تئاتر، پیامکی رسید، مبنی بر دریافت بسته حمایتی که این بسته هم در عین ناباوری شامل یک ماسک، یک شیشه کوچک ضدعفونی الکل و مبلغ ۱۵۰ هزار تومان بود و البته بعد از عید هم یک کارت یک میلیون تومانی همین خانه تئاتر بود که از طرف بنیاد مستضعفان به اعضای اصلی خانه تئاتر اهدا شد در حالی که سایر همکاران و دست اندرکاران هنر نمایش که عضو این خانه نیستند، هیچ اتفاق نیفتاد و حتی همین اندک کمکها را هم دریافت نکردند.
فارس: مثل اینکه دلِ پُری از این قضیه دارید؟
دقیقاً، سوالی که بشدت ناراحتکننده است، این است که در این شرایط حساس، در نظر دولت مردان ما، جایگاه افراد و دستاندرکاران فعالیتهای هنری همچون تئاتر و سینما که این همه زیرذره بین و ممیزهای مختلفند، کجاست؟ چرا در این شرایط هیچ رصدی از هنرمندان نمیشود؟ متاسفانه حتی تئاتر به عنوان شغل محسوب نمیشود و امثال ماها، فقط بیمه و مالیات پرداخت میکنیم در حالی که حتی تعریفی از حرفه ما در بین مشاغل کشور وجود ندارد. دلخوش به این بودیم که در این مدت که سیاستمداران و مسئولان کشور این همه صحبت از توجه و حمایت به اقشار مختلف جامعه داشتند، برای قشر هنرمند هم در حتی در حد حرف، پیام و نگاه حمایتی داشته باشند.
فارس: کرونا چه تاثیری بر روحیه و انگیزه فعالان تئاتر دارد؟
هنرمند قشری است که با مردم و به عبارتی با دیده شدن زنده است و این روحیه حساس و تاثیرپذیر آنها در این شرایط که باعث تعطیلی کارها و دیده نشدنها شده باعث ایجاد شرایط حادی شده و فرقی ندارد این هنرمند در چه جایگاه و رستهای باشد لذا روحیه اکثر همکاران ما به شدت آسیب دیده است و بدتر از آن اینکه مشخص نیست که آیا تدبیر و برنامهای برای تقویت و ریکاوری این آسیبهای روحی و روانی اندیشیده شده است.
فارس: تئاترِ پساکرونا را چطور ارزیابی میکنید؟
آینده تئاتر بعد از کرونا مشخص نیست. در برخی کشورها مثل چین با آن همه امکانات و زیرساختها و تدابیری که در این زمینه داشتند، سالنهای اجرا برای مدتی باز شد و حتی برای حمایت از هنرمندانشان، بلیتهای رایگان در اختیار مردم قرار دادند، اما مردم با این شرایط هم حاضر نشدند به سالنها بیایند، آیا دولت و مسئولان ما حاضرند برای تقویت روحیه افسرده مردم بلیت خریداری کنند یا مردم ما جرات حضور در سالنها را دارند؟ با اینحال به نظرم شاید به اجبار درب سینماها و سالنهای اجراها را باز کنند که فقط بگویند شرایط مهیا و عادی شده و هنرمندان هم مشغول کار خودشان هستند و عواقب آن را کسی تضمین نخواهد کرد.
فارس: در این مدت با دوستان و هنرمندان همدانی ارتباط دارید؟ وضعیت آنان را چطور ارزیابی میکنید؟
وضعیت تئاتر در ایران شرایط مطلوبی ندارد و در تهران که پایتخت است این شرایط نامناسب وجود دارد بنابراین در شهرستانها که فاجعه است و تصور اینکه چه اتفاقی قرار است، رخ دهد، به دغدغه اصلی هنرمندان مبدل شده است. متاسفانه دوستان و هنرمندان تئاتر ما در همدان هم در این چند ماه تعطیل و بیکار بودند و افرادی که سالها در زمینه هنر و نمایش فعالیت داشتهاند، با توجه به اینکه تنها راه کسب درآمد اکثر آنها از طریق تئاتر است، با مشکلات فراوانی در این زمینه مواجهند و این امر حتی در شرایط روحی و روانی آنان تاثیرات منفی زیادی بر جای گذاشته است.
فارس: با این شرایط نگاه شما به هنر تئاتر و فعالان آن چگونه است؟
تحلیل من از تئاتر در جامعه امروز ما، کاملاً شبیه درختی است که به ظاهر تنه، برگ و میوه لذیذی دارد، اما دریغ از ریشهای تنومند و در واقع این درخت به فوتی بند است و به هیچ کجا هم تکیه ندارد. همه هنرمندان سوپراستار و سلبریتی نیستند و آنهایی که مردم میبینند ویترین این هنر هستند، برای دیده شدن آنها افراد زیادی جمع شده و در تلاش هستند که متاسفانه حتی قبل از کرونا هم، هیچکدام از آنان در شرایط مناسبی قرار نداشتند و حداقل در زمینه تامین معشیت خود و خانوادههایشان، در زیرِ زیرِ خط فقر قرار دارند.
فارس: چه برنامههایی برای آینده کاری خود دارید؟
فعلا که همه بیکاریم، اما قرار بود در اردیبهشت ما کار جدیدی را با عنوان «قتل غیرعمد» بر روی صحنه داشته باشم بنابراین از آنجا که قشر هنرمند بیشتر برای دل خودش کار میکند، و بعد از این همه بیمهری و بیانگیزه شدن، اما باز هم در حال انجام کار خود هستیم و با حداقل امکانات و از طریق فضای مجازی با گروه حدود ۱۲ نفری خود، در حال پیگیری و تمرین هستیم.
فارس: به عقیده شما ایراد و مشکل اصلی در کجاست؟
تصمیمات و تدابیری که در این سالها برای هنر تئاتر گرفته شده مانند تجویز آسپرین برای بیمار سرطانی است؛ بنابراین میبینیم که اگرچه این دارو هیچ تاثیری در درمان بیماری ندارد، اما مسئولان فرهنگی ما خیالشان راحت است که وظیفه خود را انجام داده اند و بیشتر از این هم کاری از دستشان بر نمیآید. به عنوان مثال شما ببینید که اداره ارشاد همدان چه خدماتی در این مدت برای هنرمندان خود در نظر گرفته است؟ برای این قشر از جامعه که همیشه در معرض سیاستهای خوب و بود و گزند عوامل مختلف بودهاند، چه تدابیری اندیشیده است؟
فارس: نظرتان در مورد برگزاری جشنوارههای مجازی چیست؟
همین طوری که در این ایام خاطرات را مرور میکنیم، میبینیم که کیفیت جشنوارهها، بودجهها، هزینهها و جایزه آنها رو به نزول بوده است. چه جشنوارههایی هر ساله بود و به دو ساله و سه ساله تبدیل شدند و یا جشنوارههایی که در بدو شروع، تعطیل شدند یا جشنوارههایی که مختص افراد خاصی بود. حالا با این شرایط وای به حال جشنوارههای مجازی که هیچ ساز و کار و برنامه مدون و قانونی هم ندارند و بیشتر برای رفع تکلیف از سوی مسوولان در حال انجام است.
فارس: و سخن پایانی...؟
با تشکر از شما، علاوه بر موارد ذکر شده، نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که مشکل اساسی بیشتر شهرستانها، وجود نیروهای غیر تخصص در هنر و بخصوص تئاتر است. به طوری که از بازبینان تئاتر گرفته (که برخی از آنها هیچ تخصصی در تئاتر ندارند، اما برای اجرا شدن یا نشدن یک نمایشی که شاید دهها نفر عوامل مختلف ماهها، روزها و ساعات فراوانی زحمت کشیدند) نظر میدهند، گرفته تا ورود برخی بازیگران، کارگردانان و اساتید یک شبهای که حتی الفبای تئاتر را هم فرانگرفتهاند و شاید بیشتر برای تفریح و سرگرمی وارد این عرصه شدهاند، همگی از معضلات این هنر است که امیدواریم روزی برسد که هنر تئاتر از وجود چنین آفتهایی در امان باشد.