تابناک فارس به نقل از ایرنا: بررسی رویدادهای تاریخی 13 تا 15 خرداد 1342 در جهرم گویای بخشی از سوابق مبارزاتی مردم انقلابی این شهرستان است.
امام خمینی در روز 13خرداد1342 سخنرانی تندی را علیه شاه، آمریکا و اسرائیل در مدرسه فیضیه ایراد کردند. در پی این سخنان، نیروهای رژیم در بامداد 15خرداد به منزل امام در قم هجوم برده و ایشان را دستگیر کردند و به زندانی در تهران انتقال دادند. بازداشت امام خمینی، تظاهرات مردم سراسر کشور را به دنبال داشت که در آن عده‌ای بازداشت شدند و عده‌ای به شهادت رسیدند.
15خرداد سالروز حماسه و قیام ملت ایران به رهبری بزرگ مرجع تقلید و رهبری است که در اوج خفقان و استبداد با سخنرانی انقلابی و حماسی، شجاعت را به بدنه جامعه تزریق و همه اقشار اجتماعی را علیه رژیم شاه، بسیج کرد. سخنرانی امام راحل و روشنگری های ایشان در سال 42، در واقع محاکمه رژیم شاه به دلیل ظلم و ستم در حق ملت ایران از 28 مرداد سال 32 تا جریان انقلاب سفید، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، کاپیتالاسیون و سایر جریان‌های ضد مردمی بود.
در این دوران نه تنها سیاسیون که قاطبه ملت به حمایت از امام و نهضت ایشان برخاستند. مردم جهرم نیز در این ایام در حمایت از امام خمینی(ره) با رهبری علما دست به تظاهرات زدند و خشم خود را از اقدامات شاه نشان دادند.
با آغاز مبارزات امام خمینی در سال 1342، جهرم از نخستین شهرهایی بود که مردم آن به ندای امام خمینی لبیک گفتند و عهد و پیمان وفاداری بستند.
برگزاری مجالس دینی در مساجد و تکایا و حسینیه‌ها و برگزاری کلاس‌های قرآن و نهج‌البلاغه توسط رهبران دینی و علمای مذهبی نقش مهمی در بیداری و روشنگری مردم جهرم ایفا کرد.
در بازار جهرم، آیت الله سید عبدالحسین شب‌زنده‌دار، آیت‌الله سید ابوالقاسم شفیعی و حجت‌الاسلام جلال حضوری صحبت می‌کردند و مردم جهرم را در جریان اقدامات و فعالیت‌های امام قرار می‌دادند.
خرداد سال 1342 شمسی برابر با ماه محرم 1384 قمری بود. پس از حادثه‌ی فیضیه و با شروع ماه محرم، سخنرانان مذهبی بیش از پیش بر روی منابر جنایات دستگاه حاکمه و سلطنت را افشا کردند.
علمای جهرم در صبح روز عاشورا(13 خرداد 1342) به‌طور جدی به طرفداری از امام خمینی(ره) پرداختند و علیه حکومت پهلوی سخنرانی کردند.
13 خرداد 1342 بعد از پایان سوگواری و سینه‌زنی عاشورا، آیت الله سید حسین آیت اللهی به منبر رفت و در حمایت از امام خمینی(ره) سخنرانی کرد.
ساواک در گزارشی در این باره آورده است: «...بعد از خاتمه سینه‌زنی آیت‌الله حاج سید حسین آیت‌اللهی معروف به حسین آقا فرزند آیت‌الله سید عبدالمحمد به منبر رفتند و پس از عرض تشکر اظهار می‌دارند که اولاً پشتیبان آقای خمینی بوده و هستیم و بعداً امیدوارم که دشمنان قرآن و دین و سایر علمای روحانیون، را خداوند سرنگون سازد...»
در گزارش دیگری از ساواک آمده است: «در ساعت 7 صبح 13 خرداد 1342 دسته سینه‌زنی کوی کلوان با کمال نظم و آرامش در مسیر از قبل تعیین شده به همراه چهار قطعه عکس متعلق به آقای خمینی که دو عدد از آنها را قاب گرفته بودند حرکت کردند. آنها ابتدا وارد منزل آقای آیت‌اللهی و بعد از آن به طرف حسینیه کول علی پهلوان حرکت کردند. وارد حسینیه که شدند آقای سید حسین آیت‌اللهی پس از خیر مقدم و اظهار تشکر با صدای بلند گفت برادران امسال ما از دو طرف عزادار هستیم. یکی از طرف حضرت سیدالشهدا و دیگری عزادار سربازان رشید اسلام که اخیراً در حوزه علمیه قم به دست دشمنان اسلام ناجوانمردانه، شربت شهادت نوشیدند و بنابراین از شما برادران مسلمان دعوت می‌کنم که از امروز متعهداً پشتیبانی خود را نسبت به جناب آقای سید روح‌الله خمینی که حامی اسلام و جامعه روحانیت و سربازان اسلام هستند اعلام فرمایید تا انشاءالله بتوانیم مخالفین را سرنگون و نابود سازیم که با شنیدن جواب مثبت سینه زنان مراسم به پایان رسید.»
آیت‌الله سیدحسین آیت‌اللهی با تمام اقدامات حکومت پهلوی در آستانه قیام 15 خرداد از جمله لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی، انقلاب سفید و حمله به فیضیه مخالفت و در صبح عاشورا علیه مقامات دولتی سخنرانی شدید‌اللحنی کرد. وی در راه مبارزات انقلابی و در بیدارسازی مردم جهرم کوشا بود. و در هر مناسبت و مراسمی از فرصت استفاده کرده و مردم را علیه حکومت ترغیب می‌کرد.
دکتر علی‌محمد بشارتی از مبارزان آن روزهای جهرم و وزیر اسبق کشور درباره حال و هوای مردم جهرم در روز 15خرداد چنین می‌گوید: «در روز 15خرداد و قبل از آن که خبر سرکوبی قیام مردم تهران به گوش اهالی جهرم برسد، از اول صبح تا ساعت 13 رادیو قطع بود. همین مساله موجب حیرت مردم جهرم شده بود. چون با آن همه تهور و شهامتی که مردم جهرم در حضرت امام خمینی سراغ داشتند، تصور می‌کردند که دیگر کار شاه تمام است. اما طولی نکشید که با خبر سرکوب قیام مردم، چیزی خلاف انتظارات ثابت شد و از این رو خشم و نفرت مردم جهرم بر ضد شاه، دو چندان شد. شاه تصور می‌کرد که با کشت و کشتار، مردم عقب‌نشینی خواهند کرد. اما بر خلاف آن مردم خشمگین‌تر شدند و بر دامنه‌ی فعالیت‌های خود افزودند. پس از دستگیری حضرت امام موجی از خشم و نگرانی، سراسر کشور را فرا گرفت».
مبارزات روحانیون و مردم جهرم بعد از دستگیری امام خمینی و متعاقب آن سرکوب قیام مردم تهران در آستانه اولین سالگرد قیام 15خرداد1342 گسترش یافت. آیت‌الله سید حسین آیت‌اللهی بعد از 15خرداد 1342 به مبارزات خود علیه حکومت پهلوی ادامه داد. وی نقش مهمی در بیدارسازی مردم جهرم ایفا و جهرم را به یکی از پایگاه‌های اصلی ضد‌رژیم تبدیل کرد. از این رو، کمتر از یک ماه و نیم مانده به سالگرد 15خرداد1342، یعنی در اردیبهشت 1343 آیت‌الله سیدحسین آیت‌اللهی نیز دستگیر و به زندان اوین تهران منتقل گردید.
مردم جهرم بعد از روشن شدن هوا و هنگامی که برای خواندن نماز صبح به مسجد رفتند، از دستگیری ایشان اطلاع یافتند. مردم از همه نقاط شهر به خیابا‌ن‌ها آمدند و خشم خود را نسبت به دستگیری ایشان نشان دادند. آنها در حالی که در خیابان به سر و صورت خود می‌زدند، چنین فریاد می‌زدند: «سید مظلوم حسینم چه شد؟!...»
در آن روز کلیه مغازه‌های شهر جهرم بسته بود. وقتی خبر دستگیری آیت‌الله آیت‌اللهی به مردم رسید، مردم شرق شهرستان جهرم که به بیت ایشان نزدیک بودند، کفن‌پوش شده و به صورت دسته‌های عزاداری به طرف منزل آیت‌الله سید ابراهیم حق‌شناس از دیگر روحانیون نامی جهرم حرکت کردند. آیت‌الله حق‌شناس ضمن گریه و اظهار تأسف از دستگیری آیت‌الله آیت‌اللهی در جلو مردم سینه‌زن و عزادار به طرف شهربانی جهرم حرکت کردند. مردم در حالی که شعارهایی در حمایت از آقای آیت‌اللهی سر می‌دادند شهربانی جهرم را در حلقه‌ی محاصره خود قرار دادند. در این هنگام بود که آیت‌الله حق‌شناس همراه با تعدادی دیگر از روحانیون و مردم وارد شهربانی شدند و خواستار آزادی ایشان شدند. محمد زارعیان از جمله افرادی که بعد از دستگیری سید حسین آیت‌اللهی کفن پوشیده و به طرف شهربانی جهرم حرکت کرده بودند، چنین می‌گوید: »ما شهربانی را در کنترل خود گرفته بودیم. وضع به اندازه‌ای برای مأموران رژیم در جهرم بحرانی و وخیم بود که رئیس شهربانی جهرم که دیگر نمی‌دانست باید چه کاری انجام دهد به طرف من آمد و پیشانی من را بوسید. در همین هنگام بود که اینجانب سیلی محکمی به گوش او زدم. بعد از این فرماندار جهرم هم به محل تجمع مردم آمد؛ ولی مردم جهرم، فرماندار را هم به گروگان گرفتند. مأموران رژیم در آن روز تلفن و برق شهر را به طور کامل قطع کرده بودند.»
بعد از آن که تظاهرات مردم در روز دستگیری سیدحسین آیت‌اللهی به پایان رسید و مردم به خانه‌های خود رفتند تا خود را برای تظاهرات روز بعد آماده کنند، مأموران رژیم که ضربه بسیار سختی از مردم دریافت کرده بودند، تلاش کردند کسانی را که تحریک‌کننده اصلی مردم جهرم در آن روز بودند دستگیر کنند. بنابراین تعداد زیادی از نیروهای رژیم به طور ناگهانی به مسجد صاحب‌الزمان(عج) که عده‌ای از رهبران تظاهرات در آنجا حضور داشتند، هجوم برده و آنها را دستگیر کردند. به گزارش شهربانی جهرم 12 نفر از افرادی که در تظاهرات بعد از دستگیری آیت‌الله سید حسین آیت‌اللهی در آستانه سالگرد قیام 15خرداد به اتهام شورش و بلوا دستگیر و بازداشت گردیدند که شش نفر ردیف اول بعد از دستگیری، ابتدا به مدت بیست روز در شهربانی جهرم تحت انواع شکنجه‌ها قرار گرفتند. بعد از آن به زندان کریم‌خانی در شیراز منتقل شدند و مدتی بعد حکم اعدام آنها به همراه آیت‌الله سید حسین آیت‌اللهی صادر شد. در این مرحله حساس که رژیم قصد اعدام آنها را داشت، اقدامات کسانی همچون آیت‌الله حق‌شناس، پیمان، نماینده جهرم در مجلس و... مانع از اعدام آنها شد. سرانجام این شش نفر بعد از تحمل 45 روز زندان و تحمل انواع شکنجه‌ها از زندان آزاد شده و به جهرم بازگشتند. در حالی که سید حسین آیت‌اللهی همچنان در تهران در بازداشت به سر می‌برد. سرانجام آیت‌الله سید حسین آیت‌اللهی بعد از پایان مراسم سالگرد 15خرداد، در 28تیر1343 به قید عدم خروج از حوزه قضایی تهران و ضمانت یک‌صد هزار ریال، از زندان آزاد و در سوم آبان ماه 1343 به جهرم وارد شد.
ایشان با ورود خود به جهرم آرام ننشست و بار دیگر جهرم را به یکی از کانون‌های مبارزاتی مهم علیه حکومت پهلوی تبدیل کرد.
