به گزارش ایرنا، در تمام شهرهای امریکا رستوران‌های مک دونالد همبرگرهایی با طعم، رنگ و قیمت یکسان عرضه می‌کنند که در دسترس همه شهروندان آمریکایی قرار دارد اما این غذایی نیست که فرد را سیر کرده و نیازش را برطرف کند. به عبارتی دیگر فرد پس از خوردن این غذا باز احساس گرسنگی می کند. شاید بتوان به صورت تمثیلی بیشتر سلبریتی ها را کسانی دانست که در عرصه تولید فرهنگی حضور دارند ولی کیفیت کالای تولیدشده توسط آنان پایین است و کار آنها تنها در کوتاه‌مدت، لذتی را منتقل می‌کند.
در حالی که روشنفکران سطح بالاتری از اندیشه ها و مفاهیم را به جامعه منتقل می کنند اما پروژه های فکری آنها زمان بر بوده و زود در دسترس قرار نمی گیرد. از طرفی نیز سبک زندگی مدرن باعث شده جامعه به سمت فست فودی شدن حرکت کند و در غیاب روشنفکران، سلبریتی ها جای آنها را بگیرند. تبعات این انتقال مرجعیت فرهنگی سلبریتی ها، پایین آوردن سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه است.
در زمینه حضور و بروز روشنفکر در عرصه اجتماعی می توان به دو دیدگاه عمده اشاره کرد؛ دسته نخستِ جامعه شناسان بر این باورند که روشنفکر همواره باید خود را از استخدام قدرت دور نگه دارد و منتقد قدرت باشد؛ آنان حضور روشنفکران در میدان قدرت را به دور از ساحت روشنفکری می دانند. در مقابل برخی نیز معتقدند که روشنفکران بدون حضور در عرصه قدرت و ساحت اجتماعی جامعه از کارآیی چندانی برخوردار نیستند.
در زمانه ای به سر می بریم که بیشتر مطالب شبکه های اجتماعی و جلد روی مجلات به سلبریتی ها تعلق گرفته است. بخشی از جامعه منتظر کوچک ترین کنش و واکنش این جماعت است تا به نوعی روز خود را سپری کرده تا فردا منتظر یک پیام یا پیج سلبریتی ها بماند.
سلبریتی ها نیز به این نکته واقفند که در غیاب روشنفکران می توانند نظرات خود را به عنوان نمادهای اجتماعی به خورد مخاطبان بدهند و معناهایی برسازند. با این حال سوالی که مطرح می شود این است که تا چه میزان می توان به این سخنان اعتماد کرد و از آنها بهره برد.
سلبریتی ها از اقتصاد تا سیاست نظر می دهند و خود را محق نیز می دانند که برای جامعه معنا آفرینی کنند، این جا است که غیبت روشنفکران پررنگ می شود. زیرا مرجعیت فکری روشنفکرانی که سالها به پژوهش و مطالعه می پردازند، می تواند جامعه را به سمت تعقل و خردورزی پیش ببرد.
یکی از بزرگترین آفت هایی که جامعه روشنفکری ما با آن دست به گریبان است، دور شدن از واقعیت های اجتماعی و غرق شدن در رویکردهای انتزاعی است. روشنفکران خود را طیفی جدا از جامعه می بینند یا این که کمتر وارد ساحت اجتماعی می شوند. این مساله منجر به آن شده که روشنفکران در مسیری طی طریق کنند که چندان همخوانی با جامعه ندارد.
همچنین چندگانگی و چند پارگی فضای روشنفکری نیز خود آفت دیگری است که نشان می دهد هنوز روشنفکران نتوانسته اند از این تکثر و تمایزطلبی نسبت به دیگری دست بردارند. بر این اساس هر کدام از روشنفکران مدرن و سنتی راه خود را می روند و این خود امکان عمل را از آنها می‌گیرد.
از طرفی به نظر می رسد دگرگونی‌های فرهنگی- اجتماعی منشا بحران روشنفکری شده است. شاید اگر روشنفکران بتوانند با شناخت جامعه غیاب خود را آسیب شناسی کنند و به جامعه بازگردند می توان امید داشت که معناسازی و خردورزی جای احساس گرایی را در جامعه بگیرد.
در واقع بهره گرفتن از روشنفکران، تصمیم گیری و تصمیم سازی را تسهیل می کند. از این رو نه تنها روشنفکران نمی توانند نسبت به آسیب شناسی مشکلات کم توجهی کنند، ساختار نیز باید جایگاه آنان را جدی بگیرد.
از : محمد ستاری
