قاسمعلی نوچمنی، مشاور سابق وزیر آموزش و پرورش، دبیرکل جبهه حامیان ولایت، استاد حوزه علمیه و دانشگاه و امام جماعت مسجد صاحب الزمان(عج) در گفت‌وگویی درباره این موضوع که برخی چگونگی شهادت حضرت زهرا(س) را دست آویزی برای دامن زدن به جدایی و تفرقه میان شیعه و سنی کرده اند، گفت: به نظر می رسد که اگر دو اصل کلی را همواره در نظر دشته باشیم، مشکلات این چنینی به خودی خود حل خواهد شد. اول این که ما امروز نباید کاری کنیم که وحدت در جامعه اسلامی از بین رفته و به نابودی اسلام بیانجامد، چرا که وحدت، راه حفظ اسلام می باشد و باید این را با تمام قدرت و بی هیچ کم و کاست حفظ کرد و دانست که این راه حضرت فاطمه زهرا(س)، امام علی(ع) و دیگر امامان معصوم(ع) است، چون خود آن ها هم این را می خواستند؛ دوم این که اگر مسائلی یا وقایعی هست که در تاریخ رخ داده است، باید قالب ارائه آن ها و فضای طرح آن ها به گونه ای باشد که با آن اصل اساسی کوشش برای حفظ اسلام و حفظ امت اسلامی، هماهنگ باشد.
شاید بهترین قالب این است که اگر طرفین خواهان طرح آن هستند، آن را در فضاهای علمی و به صورت آکادمیک بحث کنند؛ بحث علمی، بحث بودن در فضاهای عام نیست، بلکه بحث علمی باید در فضاهای خاص مطرح شود و نباید آن ها را در درون جامعه آورد؛ البته در جامعه شیعی، ما می توانیم جنبه های مربوط به تاریخ را به گونه ای مطرح و پی بگیریم که اصطکاکات و تعصباتی را بر علیه شیعه بر نیانگیزاند و اختلاف ایجاد کند؛ دقیقا مثل خود اهل بیت(ع) که چگونه با فرزندان مکتب اهل سنت در تماس بودند و امام صادق(ع) در درس شان هزاران اهل سنت شرکت می کردند؛ آن هایی که در درس امام صادق(ع) شرکت می کردند، از اهل سنتی بودند که سخت معتقد به مذهب شان بودند، اما رفتار امام صادق(ع) و یا امام باقر(ع) به گونه ای بود که امکان ارتباط را نه تنها ایجاد می کرد، که شدت ارتباط را در پی داشت.
روش اهل بیت(ع) در بیان تاریخ شهادت حضرت فاطمه(س)
این استاد حوزه علمیه و دانشگاه درباره روش اهل بیت(ع) در طرح مسائل تاریخی و از جمله مسائل پیرامون شهادت حضرت زهرا(س)، اظهار داشت: طرح مسائل تاریخی از سوی ائمه اطهار(ع) به ویژه امام صادق(ع) در فضاهای کنترل شده، حساب شده و غیر منتهی به ایجاد حساسیت صورت می گرفت؛ ما باید تابع اهل بیت(ع) باشیم و این چیزی جز این نیست که هم آن چیزی را که از جانب ما حق است را بیان کرده و بگوییم و هم قالب های کنترل شده و غیر موجد حساسیت و غیر منتهی به تنش در جامعه را در پیش بگیریم؛ بنابر استدلالات عقلی می توان گفت تجربه امام صادق(ع) در این زمینه، یک تجربه عملی، شیرین و واقع شده است. امام صادق(ع) با اهل سنت درگیر نبود، بلکه با خلفای بنی عباس که ظالم بودند و با جامعه اسلامی و رشد آن و حتی با علمای اهل سنت هم درگیر بودند، مخالفت می کردند؛ از این رو ما نباید این دو را یکی بگیریم. امروزه ارتباط با اهل سنت راه امام صادق(ع) و خدمت به فاطمه زهرا(س) و امام علی ابن ابی طالب(ع) است؛ البته این به آن معنا نیست که ما از آن اصالت شیعی خودمان ذره ای کوتاه بیاییم، بلکه بحث در طرح مسائل و نوع طرح مسائل و نگاه ها و انتخاب راه هایی است که حساسیت ایجاد نکند.
مشاور سابق ستاد اقامه نماز کشور در ادامه درباره شبهاتی که درباره تعدد ایام شهادت حضرت زهرا(س) وجود دارد، گفت: بهترین پاسخ را درباره تاریخ شهادت حضرت فاطمه(س)، مقام معظم رهبری فرمودند «برای شما چه فرقی می کند کدامیک از تاریخ های شهادت حضرت زهرا(س)، صحیح باشد؛ خداوند خواست که مردم بیشتر به یاد مادر ما باشند و بیشتر برای مادر ما عزاداری و بیان فضائل ایشان را بکنند.»
دبیرکل جبهه حامیان ولایت درباره نظر علمای شیعه و سنی درباره ایام شهادت حضرت فاطمه(س)، خاطرنشان کرد: در مورد تعداد روزهایی که حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها پس از رحلت پدر بزرگوارشان در قید حیات بوده اند در میان کتاب های تاریخی اختلاف وجود دارد. بعضی از مورخین مثل یعقوبی این زمان را چهل روز و کسانی مثل عایشه، دختر ابی بکر، این مدت را شش ماه و گروهی دیگر هشت ماه ذکر کرده اند.
نوچمنی ادامه داد: اما در میان این اقوال، آن قولی که برای ما قابل اعتنا است، روایات رسیده از ناحیه ائمه هدی(ع) است. برای نمونه مرحوم ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبین اینگونه اظهار نظر کرده است «مدت زمان حیات فاطمه زهرا سلام الله علیها بعد از وفات پیامبر (ص) مورد اختلاف قرار گرفته است، به طوری که کمترین زمان ذکر شده در این رابطه ۴۰ روز و بیشترین زمان هشت ماه است، اما آنچه نزد ما مسلم و مورد قبول است روایات رسیده از امام باقر (ع) است که حضرت می فرماید: بدرستی که زمان رحلت صدیقه کبری سلام الله علیها سه ماه بعد از رحلت پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله بود.»
امام جماعت مسجد حضرت صاحب الزمان(عج) گفت: مرحوم طبری شیعی، نیز در کتاب دلایل الامامه به سلسله اسناد خود روایاتی از حضرت امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت می فرماید «حضرت صدیقه طاهره علیها السلام در ماه جمادی الاخر روز سه شنبه، سه روز از ماه گذشته در سال ۱۱ هجری از دنیا رفتند.این دو روایت مبنای مورد اتخاذ غالب علمای شیعه من جمله سید طاووس در کتاب شریف اقبال است.»
مشاور سابق ستاد اقامه نماز کشور افزود: دسته دیگری از روایات صحیحه هم این مدت را ۷۵ روز ذکر کرده اند از جمله این روایات، روایت مرحوم کلینی از امام صادق (ع) است که حضرت می فرماید «بدرستی که توقف فاطمه علیه السلام در این دنیا پس از پدر گرامیش ۷۵ روز بود.» این دسته از روایات هم مبنای نظر برخی از علمای شیعه از جمله مرحوم کلینی گردیده؛ البته ممکن است دلیل اختلاف در این دو دسته از روایات صحیحه رایج نبودن نقطه گذاری بر کلمات در زمان صدور روایات باشد. توجه به شباهت «خمسه و سبعون» با «خمسه تسعون» موید این معنا است.
نظر اهل سنت درباره تاریخ و کیفیت شهادت حضرت زهرا(س)
نوچمنی اضافه کرد: در آثار و تالیفات بزرگان اهل سنت مانند ابن قتیبه، ابن شهر آشوب سروی، أبی الفتح محمد بن عبدالکریم بن أبی بکر احمد شهرستانی، ذهبی، مورخ مشهور، عمر رضا، احمدبن یحیی معروف به «بلاذری» و ابن ابی الحدید معتزلی نیز نظراتی درباره تاریخ شهادت حضرت زهرای مرضیه(س) بیان کردنده اند. برای نمونه ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری (معروف به ابن قُتَیبَة) در کتاب خود بنام «الامامة والسیاسة» با ذکر سند از عبدالله بن عبدالرحمن انصاری روایت کرده که گفت: همانا روزی ابوبکر از عده ای که از بیعت با او سرپیچی کرده و نزد علی علیه السلام جمع شده بودند، سراغ گرفت. پس عمر را به دنبال آنها -که در خانه ی علی جمع شده بودند- فرستاد، پس آنها از خارج شدنِ از خانه خودداری نمودند، در این هنگام عمر دستور داد که "هیزم حاضر کنید" و خطاب به اهل خانه گفت: قسم به آن کس که جان عمر در دست اوست باید خارج شوید و الا خانه را با اهلش به آتش می کشم ! شخصی به عمر گفت: ای ابا حفض، آیا می دانی در این خانه فاطمه است؟! گفت: اگر چه فاطمه در خانه باشد! باز در همان کتاب جلد ۱ صفحه ۱۳ با ذکر سند آمده است:.. پس از چندی که گذشت عمر به ابوبکر گفت بیا تا نزد فاطمه علیها السلام برویم، چرا که ما او را به غضب درآورده ایم.
پس به اتفاق یکدیگر نزد فاطمه (ع) رفته و از او اجازه ورود گرفتند، لکن فاطمه علیها السلام به آنها اجازه ی ورود نداد، ناچار نزد علی علیه السلام آمده و با او سخن گفتند، تا آنکه آنها را بر فاطمه علیها السلام وارد کرد. پس همین که آن دو نزد فاطمه (ع) نشستند، فاطمه علیها السلام صورت خود را به دیوار برگرداند.
در این هنگام آن دو به فاطمه (ع) سلام کردند، لکن او جواب سلام آنها را نداد، لذا ابوبکرشروع به سخن کرده و گفت: ای حبیبه ی رسول خدا آیا ما در مورد ارث پیامبر و همچنین در مورد شوهرت تو را به غضب در آوردیم؟ فاطمه (ع) گفت: چه می شود تورا، که اهل و خانواده ات از تو ارث ببرند، لکن ما از محمد صلی الله علیه وآله ارث نبریم! سپس فرمود: آیا اگر حدیثی از پیامبر را به یاد شما بیاورم قبول می کنید، و به آن اعتقاد پیدا می کنید؟
عمر و ابوبکر گفتند: آری. پس فاطمه گفت: شما را به خدا قسم آیا از پیامبر نشنیدید که می گفت: «رضایت فاطمه، رضایت من و غضب فاطمه، غضب من است. پس هر کس فاطمه دختر مرا دوست داشته باشد، همانا مرا دوست داشته و هر کس فاطمه را راضی کند مرا راضی کرده است و هر کس فاطمه را به غضب آورد، همانا مرا به غضب آورده است». عمر و ابوبکر گفتند: آری از پیامبر (ص) شنیدیم.
فاطمه (ع) گفت: پس همانا من، خداوند و ملائکه را شاهد می گیرم که شما دو نفر مرا به سخط و غضب درآوردید و مرا راضی نکردید، و هرگاه پیامبر را ملاقات کنم از شما دو نفر به او شکایت خواهم کرد. در این هنگام، ابوبکر شروع به گریه کرد در حالی که فاطمه‌سلام‌الله‌علیها می گفت: بخدا قسم تو را در هر نمازی که بخوانم نفرین خواهم کرد.»
نوچمنی خاطرنشان کرد: ابن شهر آشوب سروی در کتاب المناقب خوداز کتاب المعارف ابن قتیبه دینوری در بیان ذکر اولاد فاطمه (س) چنین نقل می کند «فرزندان فاطمه عبارتند از: حسن، حسین، زینب ام کلثوم و محسن که همانا از ضربه قنفذ کشته شد.»
استاد حوزه علمیه و دانشگاه گفت: أبی الفتح محمد بن عبدالکریم بن أبی بکر احمد شهرستانی در کتاب خود بنام «الملل و النحل» می گوید «همانا چنان ضربه ای به شکم فاطمه علیها السلام در روز بیعت زد که فاطمه علیها السلام جنین خود را از شکم انداخت.»
دبیرکل جبهه حامیان ولایت اضافه کرد: ذهبی، مورخ مشهور در کتاب خود بنام «لسان المیزان» با ذکر سند می گوید «محمدبن احمد حماد کوفی» گفته است "بدون شک چنان لگدی به فاطمه علیهاالسلام زد که محسن از او سقط شد"
امام جماعت مسجد صاحب الزمان(عج) شهرک غرب گفت: عمر رضا کحاله از علمای معاصر اهل سنت، در کتاب خود بنام «اعلام النساء» با ذکر سند می‌گوید «تا آنکه ابوبکر از عده‌ای که از بیعت با او سر باز زده و تخلف کرده بودند و نزد علی بن ابی طالب علیه السلام جمع شده بودند- مانند عباس و زبیر و سعد بن عبادة- سراغ گرفت، و در خانه فاطمه علیهاالسلام از بیعت با ابوبکر باز نشسته بودند. پس ابوبکر، عمر بن الخطاب را بسوی آنان فرستاد. عمر روانه منزل فاطمه علیهاالسلام شده و فریاد کشید و آنان را به خارج از خانه جهت بیعت فراخواند. آنان از بیرون آمدن خودداری کردند، در این هنگام عمر هیزم طلبیده و گفت: قسم به آن کس که جان عمر در دست اوست یا از خانه خارج می شوید و یا آنکه خانه را با اهلش به آتش می کشم. شخصی به عمر گفت: ای ابا حفض (کنیه عمر)، در این خانه فاطمه علیها السلام است! عمر گفت: اگر چه فاطمه در این خانه باشد، آن را به آتش می کشم.»
نظر یعقوبی درباره شهادت حضرت فاطمه(س)
وی ادامه داد: یعقوبی در تاریخ خود نقل می کند: زمانی که ابوبکر مریض شد، یعنی در همان مرضی که مرد، عبدالرحمن بن عوف به عیادت او رفته و از او پرسید: ای خلیفه پیامبرحالت چگونه است؟ ابوبکر گفت: همانا من بر هیچ چیز تأسف نمی خورم مگر بر سه چیز که انجام دادم و ای کاش انجام نداده بودم...اما آن سه چیز که انجام دادم و ای کاش انجام نداده بودم: ای کاش قلاده خلافت را به گردن نینداخته بودم...ای کاش خانه فاطمه را تفتیش نکرده و مورد هجوم آن عده قرار نداده بودم، اگر چه با من اعلان جنگ می کردند.
مشاور سابق وزیر آموزش و پرورش و دبیر کل جبهه حامیان ولایت با بیان اینکه ایام فاطمیه هم نزد شیعیان و ارادتمندان خاندان حضرت محمد(ص) ایام معین و کاملا علنی است، خاطرنشان کرد: ایام فاطمیه جمعا شش روز است؛ سه روز در ماه جمادی الاول و سه روز در ماه جمادی الثانی. فاطمیه اول از ۱۳ تا ۱۵ جمادی الاول است و فاطمیه دوم از سوم تا پنجم جمادی الثانی است.
نوچمنی گفت: ایام فاطمیه و مراسم سوگواری شهادت حضرت زهرا(س) در کشورهای مختلف، متفاوت است. برای نمونه در فرهنگ عامه شیعیان عراق، عزاداری فاطمیه به جای دو دهه، در سه دهه برگزار می‌شود، که «دهه اول فاطمیه» ۴۰ روز بعد از درگذشت پیامبر اکرم(ص) است. همچنین این تقسیم بندی در بعضی هیات های شهرهایی مانند قم و تهران هم وجود دارد.
دلایل نقل چند تاریخ برای ایام شهادت حضرت زهرا(س)
امام جماعت مسجد صاحب الزمان(عج) شهرک غرب تهران و دبیرکل جبهه حامیان ولایت در ادامه به تبیین دلایل نقل چند تاریخ برای ایام شهادت حضرت زهرا(س)، پرداخت: چند عامل ممکن است، منشأ این اختلافات باشد: نقل حوادث تاریخی در آن دوران همانند امروز نبود، که به صورت نوشته و کتاب در آید و به نسل های بعدی منتقل شود، بلکه انتقال رویدادهای تاریخی به طور عمده شفاهی بود و از خاطر و ذهن افرادی چند به اذهان دیگران منتقل می‌شد. کسی نمی‌تواند ادّعا کند که همه این ناقلان از اشتباه مصون بودند. از سوی دیگر در آن روزها مسلمانان سرگرم جنگ بودند. در چنین شرایطی کمتر دغدغه داشتند که حوادث تاریخی را به طور دقیق ثبت نمایند. و اختلاف و دسته بندی‌های سیاسی که پس از رحلت رسول خدا(ص) پدید آمد، موجب شده که کسانی که روی کار آمدند و قدرت را در دست گرفتند، تا آن جا که توان داشتند، تاریخ حادثه‌ها را دستکاری کردند.
نوچمنی، استاد حوزه علمیه و دانشگاه گفت: فارغ از تاریخ شهادت حضرت زهرا(س)، همگان باید مراسم سوگواری شهادت ام ابیها(س) را به طور گسترده برگزار کنند؛ و در این مجالس سوگواری، اولا از طرح مباحث اختلافی دوری کنند؛ و ثانیا، به تبیین آموزه های فاطمی برای مردم به ویژه نسل جوان بپردازند. و ثالثا، ولایت مداری حضرت صدیقه کبری(س) را برای مردم تشریح کنند که امروزه موضوع ولایت فقیه، را باید برای جوانان روشنگری کنند.
