ناامنی در بافت های فرسوده کرج

بشر به مدد علم و فناوری توانسته بسیاری از خطرات را پیش بینی کند و امروز شناخت موقعیت جغرافیایی، کالبد شکافی هسته زمین و شناسایی کانون های خطر توسط کارشناسان ژئوفیزیک و زمین شناسی امری محتوم و دست یافتنی است.
شناسایی گسل های زلزله در مناطق مختلف جهان و ایران موضوعی است که کارشناسان، تصمیم سازان و برنامه ریزان را برآن داشته تا جمعیت انسانی را به سمت و سوی پیشگیری از خطرها سوق دهند، اسکان انسان ها در مکان های ایمن به عنوان یک حق طبیعی شناخته شده و عقلانیت هم حکم می کند که نباید به پیشواز خطر رفت.
انسان ها همواره در برابر پدیده های طبیعی مانند زلزله، سیل، آتشفشان ها، سرما و گرمای شدید و سایر پدیده ها آسیب پذیر بوده و تلاش ها براین بوده تا حد امکان جان پناه ها ایمن شوند.
گاهی نادیده گرفتن یک امر بدیهی مانند مقاوم سازی محل سکونت، حوادثی ناگوار را رقم می زند که گاه جبران آثار آن امکان ناپذیر است.
شهر کرج مرکز استان البرز که به واسطه مهاجرت ها روز به روز بر گسترده شهری آن افزوده می شود، کلانشهری است که به قول کارشناسان بر روی گرده گسل های بزرگ زلزله سوار است، گسل هایی که در صورت فعال شدن با تکانه های شدید همراه خواهد بود.
خاموشی این گسل ها که البرز و همسایه اش بر روی آنها سوارند به تعبیرکارشناسان زمین شناسی و ژئوفیزیک همیشگی نیست هرچند که بیش از 150 سال از آخرین فعالیت آنها می گذرد.
اگرچه سال ها از آخرین زلزله بزرگ تهران می گذرد اما این بدان معنا نیست که گسل ها به خواب دائمی رفته اند وخطرآنها مردم را تهدید نمی کند.
با این حال کرج در دهه های 40 و50 به بعد به یکی از کانون های مهاجر پذیر کشور تبدیل شد که در پس این مهاجرت ها ساخت خانه های غیرمقاوم بر خانه های روستایی و فرسوده آن تکیه زد که در بسیاری از مناطق این شهر مانند اسلام آباد ، حیدرآباد ، حسن آباد بالا، کلاک ، خلج آباد ، حصار ، حصارک ، مهرشهر ، آق تپه و ...اکنون شاهد کوچه و پس کوچه های باریک و بافت ناهمگون و بی رمق شهری هستیم ، بافت هایی که در فصل بارش برف و باران رفت وآمد برای ساکنانشان دشوار است چه برسد به اینکه بتوان به آنها خدمات دهی امدادی و شهری مانند جمع آوری زباله کرد.
در دهه 70 اجرایی شدن طرح ساماندهی اسلام آباد یا تپه مرادآب در هسته مرکزی شهرکرج به وسعت حدود 168 هکتار امیدها برای ساماندهی به بخشی از کرج در دل ها زنده کرد اما با گذشت سال ها تاکنون فقط حدود 4 هزارو 500 واحد تجاری و مسکونی در 73 هکتار از اراضی این منطقه خریداری و تخریب شده است.
این درحالی است که در دهه 80 موج شدید ساخت وسازهای غیرمجاز وغیر مقاوم ، وصله های ناجورتری بر تنه بیمارشهر کرج زدند، ساختمان هایی با ارتفاع بلند ، قامتی نحیف و لرزان با استفاده از مصالحی غیر استاندارد و معماری موسوم به بساز و بنداز سرازمیان درختان و تپه ها بیرون آورند تا به اصطلاح سکونت گاهایی برای محرومان مهاجر درحسن آباد بالا، حیدرآباد ، آق تپه، کلاک ، حصارک ، مهرشهرو... باشند.
با این حال اگرچه عذرو تقصیر مدیریت شهری و دیگر دستگاه ها را دربی نظارتی این پدیده نامیمون شهری نباید نادیده بگیریم لیکن این خود مردم هستند که باید به توصیه های تکراری کارشناسان در خصوص توجه به ساخت خانه های ایمن در اولویت زندگی خود قرار دهند.
وجود گسل های زلزله در تهران و کرج موضوعی است که بارها به برگزاری نشست های کارشناسی با حضور اساتید دانشگاه و مدیران استانی و شهری در کرج انجامیده ، نشست هایی که اگرچه با اطلاع رسانی رسانه ای در هشدار به ساکنان بافت های فرسوده و غیر مقاوم همراه شد اما تاکنون خروجی نداشته است.
در مقطعی از فعالیت شورای سوم شهر کرج مشوق هایی مانند پرداخت تسهیلات بانکی کم بهره ، دادن مجوز سریع ساخت با کمترین هزینه و ... به ساکنان بافت های فرسوده برای بازسازی و مقاوم سازی این مناطق هم نتوانست کار ساز شود و مردم را به بازسازی و ساماندهی این مناطق وادار کند.
آنچه بارها در نشست های شورای شهر کرج مورد بحث و بررسی قرار گرفته همین موضوع بافت های غیر مقاوم و فرسوده شهری است لیکن برونداد نشست ها به دلیل نبود عزم همگانی چیزی جزوقت تلف کردن نبوده است.
محمد صادق باغستانی عضو شورای اسلامی کلانشهر کرج با تائید وضعیت نامناسب بافت های فرسوده شهری می گوید: به تازگی تشکیل مراکزی برای تشویق مردم به بازسازی بافت های فرسوده شهری در کرج با مصوبه شورای شهر در دستور کار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: انتظار می رود با فعالیت این مراکز بتوانیم گام های عملی در جهت تجمیع و ساماندهی بافت های فرسوده شهری کرج برداریم.
باغستانی با تایید این موضوع که باید مشوق ها بیشتر شود، گفت: در این حال باید مشارکت های مردمی هم افزایش یابد چراکه در گام نخست آنان به ایمن سازی زندگی خود کمک می کنند.
وی اظهار داشت: پرداخت تسهیلات و انجام کارهای کارشناسی و مطالعاتی در زمینه ساماندهی بافت های فرسوده شهری مهمترین موضوعاتی است که نبایدآنها را نادیده گرفت.
داوود وحیدی سخنگوی شورای اسلامی شهر کرج با بیان اینکه شهرداری ها و فرمانداری های کشور درباره موضوع بافت های فرسوده موفق عمل نکرده اند، گفت: فرصت های طلایی در گذشته وجود داشت ومی توانست طرح مسکن مهر را در بافت های فرسوده با اهدای تسهیلات بانکی اجرایی کرد.
وی افزود: بافت های فرسوده با داشتن زیر ساخت هایی مانند آب، برق، تلفن و گاز و سایر زیر ساخت های دیگربرای احداث طرح مسکن مهر مناسب بود.
وحیدی اظهار کرد: تا کنون در بخش بازسازی بافت های فرسوده هیچ اتفاقی رخ نداده است و می طلبد تمام دستگاه های اجرایی برای رفع مشکل بافت های فرسوده در کشور اقدامات اساسی و زیر بنایی را آغاز کنند.
این عضو شورا خاطر نشان کرد: البته تا کنون تلاش هایی در این زمینه انجام شده اما در مقابل گستردگی بافت های فرسوده بسیار ناچیز است .
وی یاد آور شد: نباید منتظر ماند تا حادثه ای رخ دهد سپس به فکر راه چاره شد بلکه باید برای حل این مشکل راهکارهای اساسی در دستور کار قرار گیرد.
ابراهیم قلی پور رئیس اداره عمران و بهسازی اداره کل راه وشهرسازی استان البرزنیز با بیان اینکه در استان البرز 2هزار و 63هکتار بافت ناکارآمد فرسوده و سکونت گاه ها غیر رسمی وجود دارد، گفت: این سکونت گاه ها مربوط به شهرهای نظرآباد ، کمالشهر ، محمدشهر و کرج است.
این مسئول ادامه داد: طرح بافت های فرسوده از سال گذشته به طرح بازآفرینی شهری تغییر نام داد وستاد بازآفرینی استانی و شهرستانی در کل استان نیز تشکیل شده و کارگروه های مربوطه هم فعال شده است.
قلی پور، ادامه داد: اقدامات عملی برای برخی از مناطق فرسوده استان مانند خط چهار حصاربه عنوان یکی از اولویت های سکونت گاه های غیر رسمی در البرز در دستور کار قرار گرفته است.
وی بیان داشت : این منطقه در طرح های قبلی به عنوان فضای سبز گردشگری بود ودر شورای عالی شهرسازی طرح تفصیلی تهیه و مصوب و ابلاغ شد.
وی اظهار کرد: خط چهار حصار مالکیت دولتی داشت که به خاطر عدم وجود قوانین ثابت نتوانستیم این منطقه را به مردم واگذارکنیم و از طریق شهرداری کرج 36 هکتار از مجموع 72هکتار آن که در تصرف مردم بود به شهرداری واگذارشد تا با قیمت پایین در اختیار مردم این منطقه قرار گیرد.
قلی پور گفت: با این اقدام خدماتی که به مردم ارائه می شود به صورت قانونی خواهد بود و ساخت و ساز هایی که از این پس انجام شود نیز قانونی خواهد شد.
وی افزود: برنامه های استانی برای تمام ارگان های ذینع تنظیم شده است که در جلسه آتی استان به تمام دستگاه های اجرایی تکلیف می شود تا ارگان های مختلف استان با برنامه و حساب و کتاب پیش بروند و پیگیر تخصیص اعتبارات لازم برای اجرایی کردن برنامه های یاد شده هستیم.
قلی پوربیان داشت: بافت های فرسوده استان البرزدارای سه شاخصه ریزدادنگی ، ناپایداری و نفوذ ناپذیری هستند که به تازگی بحث زیست محیطی و معضلات اجتماعی و اقتصادی نیز به این شاخصه ها افزوده شده است و مشاورانی که طرح بافت های فرسوده را تهیه می کنند می بایست این شاخص ها را مد نظرداشته باشند.
این مسئول گفت:برای بازسازی بافت های فرسوده در کلانشهر کرج 50 میلیون تومان و برای شهرهای اقماری 30 میلیون تومان پرداخت می شود.
در دو سال گذشته حدود سه هزار نفر از صاحبان بافت های فرسوده برای دریافت تسهیلات بانکی به بانک های استان البرز برای دریافت وام معرفی شده اند.