احکام حج و عمره

عزل نائب

س. اگر کسی به فردی بگوید تو نائب پدرم  برای حج باش و پول ثبت نام اولیه را هم پرداخت کند،  الآن  که بعد از گذشت ۱۰ سال نوبت حج شده، فرزند میت بگوید منصرف شده­ام و خودم می­خواهم بروم، حکم مسأله چیست؟

ج. اگر اجاره­­ی صحیح شرعی منعقد شده است، بدون وجود حق خیار، قابل فسخ نیست؛ ولی اگر به صورت وکالت بوده، برهم زدن آن فی نفسه اشکال ندارد.

رمی در شب دوازدهم

س. آیا کسانی که به خاطر خوف از ازدحام جمعیت و خطرات احتمالی، معذور از ماندن در منا در روز دوازدهم می­باشند، می­توانند شب دوازدهم بعد از نیمه شب پس از مبیت واجب، رمی روز دوازدهم را انجام دهند و پس از آن به مکه بروند و دیگر به منا برنگردند؟

ج. در فرض سؤال می‌توانند بعد از مبیت لازم شبانه رمی کرده و از منا کوچ کنند.

ترک رمی جمرات روز یازدهم

س. آیا کسانی که رمی جمرات روز یازدهم را ترک کرده­اند، می­توانند هنگام رمی روز دوازدهم در هر یک از جمرات سه­گانه به این ترتیب عمل کنند که ابتدا هفت ریگ به قصد قضاء روز یازدهم و سپس هفت ریگ به قصد اداء روز دوازدهم به جمرات پرتاپ کنند؟

ج.  اول قضای روز یازدهم را به ترتیب بجا آورد و سپس وظیفه روز دوازدهم را انجام دهد.

احکام معاملات

خرید و فروش زمین‌های مصادره‌ای

س. حکم خرید و فروش زمینهای مصادره­ای یا زمین­های ستاد فرمان حضرت امام(ره) چیست؟ آیا می شود در آنها مسجد بنا کرد؟

ج.  اگر احتمال می دهد حکم مصادره بر طبق موازین شرعی و قانونی بوده است، تصرفات مذکور بلااشکال می باشد.

فروش دیش ماهواره

س. آیا دیش ماهواره مالیّت دارد (می­توان فروخت)؟

ج.  از آلات مشترک محسوب می­شود و خرید و فروش آن برای استفاده در امور حرام، حرام و برای استفاده های حلال، جایز است. ولی با توجه به اینکه غالباً در کارهای حرام به کار می­رود و مفاسدی را به دنبال دارد، خرید یا فروش یا نگهداری آن جایز نیست مگر برای کسی که مطمئن باشیم استفاده حرام از آن نمی­کند و مفسده ندارد. لکن اگر قانونی در این مورد وجود دارد باید رعایت شود.

قرض ربوی

س. من به دلیل بدهکاری احتیاج به سه میلیون پول دارم. خواهرم هم پولی در بانک دارد. با توجه به این که ربا بین پدر و فرزند اشکالی ندارد آیا خواهرم می‌تواند پول را به پدرم قرض دهد و از پدرم سود بگیرد و مجدداً بنده این پول را از پدرم قرض گرفته و آن مبلغی که قرار شده سود بپردازد من آن مبلغ را به پدرم بپردازم. حکم شرعی چنین کاری چیست؟

ج.  در فرض سؤال اگر قرض دادن به پدرتان صوری و حیله‌ای برای فرار از قرض ربوی باشد جایز نیست.

تفاوت مبلغ نقدی و قسطی ارائه خدمات

س. دفاتر خدماتی بعضاً به صورت نقد به قیمت مثلاً یک میلیون تومان و قسطی (مثلاً شش ماهه) به قیمت یک میلیون و دویست هزار تومان افراد را به زیارت می­برند، آیا این اشکال دارد و ربوی است؟

ج.  چنانچه دفاتر مذکور به عنوان کارگزار شرکت­های خدماتی و به نمایندگی از آنها فعالیت می کند و در زمان انعقاد قرارداد با مراجعه گنندگان ، مبلغ نقدی را از طرف آنها به شرکتهای خدماتی نقداً می­پردازند و سپس از مراجعه کننده آن مبلغ را به صورت قسطی و با مقداری اضافه تر دریافت می­کنند ، در این صورت اخذ مبلغ اضافه در حکم ربا و حرام است. ولی چنانچه دفتر خدماتی از ابتدا به عنوان طرف قرارداد خدمات خود را به دو صورت نقد و اقساط و با مبالغ متفاوت ارائه کند، مبالغ اضافه اشکال ندارد.

محدوده استثناء ربا

س. آیا پدر بزرگ و نوه هم در مسأله معامله ربوی مانند پدر و پسر محسوب می‌شوند و از مستثنیات ربا هستند و اخذ ربا توسط پدر بزرگ از نوه مجاز می‌باشد؟

ج. احتیاط در اکتفاء به فرزند است.

تخلیه خانه،‌ پیش از موعد

س. اگر مستأجر پیش از موعد قرارداد، خانه را تخلیه کند تکلیف چیست؟ آیا بابت مدت اجاره باقیمانده در قرارداد، باید اجاره بدهد؟ آیا در این مسأله می­توانیم به عرف رجوع کنیم ؟

ج. چون اجاره عقد لازم است بنابراین تا موعد پایان نیافته  باید اجاره را بپردازد.  البته اگر اجاره را فسخ یا  تراضی بر امری کنند مانعی ندارد.

مصرف وام در غیر مورد قرارداد

س. وام­هایی که برای خرید کالا دریافت می­کنند و در موارد دیگر مصرف می­کنند، برای رهایی از عمل انجام شده حکم شرعی آن شفاف نیست؟

ج.  تابع مقررات مشروع و اختیارات قانونی مسئولان ذی ربط است.

ارتباط با فرقه بهائیت

س. فردی با شرکتی قرارداد کار سه ماهه بسته است، بعد از گذشت یک ماه متوجه می­شود که ۳۰% سهام این شرکت متعلق به فرقه ضالّه بهاییت می­باشد. تکلیف این شخص چیست؟

ج. از هر گونه کار و عمل یا ارتباط با فرقه ضالّه بهاییت که موجب انحراف اشخاص و تقویت آنها  بر علیه مسلمین گردد، پرهیز شود.

احکام نکاح و طلاق

متعه قبل از اتمام عده

س. خانمی در عقد موقت، از دبر، همبستری داشته است و به خاطر جهل به عدّه، بلافاصله بعد از اتمام مدت متعه اول با دیگری متعه شده اما دخول بعد از مدتی بوده که عملاً عدّه متعه اول تمام شده بود، آیا حرمت ابدی با دومی حاصل شده است؟

ج.  در مورد مذکور حرمت ابدی ثابت است.

عقد موقت دوم

س. حکم کسی که در عقد موقت کسی بوده و بدون بخشیدن مدت به عقد مرد دوم درآمده است؟

ج. در صورتی که مرد علم داشته باشد و یا دخول صورت گرفته باشد حرام می‌شوند،  اما اگر علم به موضوع و حکم ندارند و دخول صورت نگرفته،  عقد باطل است اما حرمت ابدی نیست.

وکالت در طلاق

س. در صورتی که مرد برای طلاق همسرش وکالت طلاق به وکیل بدهد و زن بگوید در پاکی هستم و صیغه طلاق جاری شود، بعداً بگوید در عادت بودم با توجه به اینکه صیغه طلاق صحیح نبوده است آیا زن می­تواند دوباره به وکیل رجوع کند و تقاضای جاری کردن صیغه طلاق را داشته باشد؟

ج.  تابع چگونگی وکالت است، چنانچه وکالت استمرار داشته باشد، مانعی ندارد.

روابط زن و مرد در طلاق رجعی

س. مطلّقه رجعیه در زمان عدّه حکم زوجه را دارد، محدوده حلیت زوج نسبت به زوجه بدون قصد رجوع چه مقدار است؟

ج. در فرض سؤال انجام کارهایی همچون وطی که برای غیر زوج نسبت به زوجه­اش حلال نیست ـ ولو بدون قصد رجوع ـ در صورتی که قصد آن فعل را داشته باشد و نظیر غافل و نائم و ساهی نباشد موجب رجوع است.

نفقه تحصیل فرزندان

س. آیا نفقه تحصیل فرزندان مثلاً تحصیل در مقطع ابتدایی و... جزء نفقه واجب بر عهده پدر می­باشد؟

ج. اگر فرزند توانایی مالی ندارد، در حدّی که عرفاً محتاج به تحصیل است، از قبیل مقطع دوره ابتدایی، هزینه‌های تحصیل به عهده پدر می‌باشد.

عدم ذکر مهریه عقد موقت

س. حکم عقد موقت در صورتی که مدت ذکر شده ولی مهریه ذکر نشده چیست؟

ج. عقد باطل است.

عدم ذکر مدت عقد موقت

س. در صورتی که در عقد موقت، مهریه ذکر شده ولی مدت ذکر نشده حکم عقد چیست؟

ج.  تبدیل به عقد دائم می شود.

عدم ذکر مهریه و مدت عقد موقت

س. در صورتی که در عقد موقت، مهریه و مدت ذکر نشده آیا عقد صحیح است؟

ج. باطل است.

ابهام در مهریه یا مدت عقد موقت

س. حکم عقد موقت در صورتی که مهریه یا مدتی که در صیغه بیان شده است ابهام داشته باشد چیست؟

ج. اگر مهریه معلوم ولی مدت نامعلوم باشد، احتیاط واجب در این است هم مدت را هبه کند و هم طلاق داده شود.  و اگر مهریه نامعلوم باشد، عقد باطل است.

احکام وقف

اعلام اموال گم شده از بلند گوی مسجد

س. این که از بلندگوی مسجد اموال گم شده را اعلام می­کنند آیا اشکال دارد یا نه؟

ج. اگر وقف کلی نباشد و فقط مخصوص مسجد باشد نمی توانند برای کارهای شخصی خود که جزء شئون مسجد نیست استفاده کنند.
همچنین اگر صدا خارج از مسجد پخش می‌شود و موجب ایذاء می‌گردد باید اجتناب شود و تشخیص موضوع بر عهده خود مکلف است.

احکام حدود و دیات

مصدوم نمودن حریف در ورزش

س. در ورزش­های رزمی گاهی ورزشکاران به یکدیگر ضرباتی می­زنند که باعث شکسته شدن مثلاً انگشت، گوش یا بینی می­گردد. آیا جایز است؟ در صورت رضایت و عدم رضایت چه حکمی دارد؟

ج.  اگر خوف خطر جانی و یا ضرر معتنی به در میان نباشد، با توافق طرفین مانع ندارد و اگر رضایت به مسابقه به معنای اعلام گذشت از دیه ـ در صورت تحقق موجب آن ـ‌ باشد، ضامن دیه نیست و گرنه ضامن است.

گرفتن پول برای پس گرفتن شکایت

س. آیا گرفتن پول در ازاء رفع ید از شکایت از کسی که محکوم به زندان شده جایز است؟

ج. اگر شکایت او بر حق نبوده جایز نیست .

آسیب بدنی بخاطر نجات جان

س. در برخی ازحوادث غیرمترقبه مثل زلزله و تصادف که اشخاص زیرآوار قرار می­گیرند، ما مجبوریم برای نجات آنها، با دست یا ابزار، آنها را بیرون بکشیم ولی در بین عملیات به بدن آنها آسیب وارد می­شود. حال سؤال این است که آیا باید دیه آنها را بدهیم (البته در این موارد در حدّ معمول، دقت را انجام داده­ایم)؟

ج.  در فرض سؤال که نجات جان مستلزم آن بوده و کوتاهی نکرده، ضامن نیست.

احکام غصب

استفاده از چاه­های غیر مجاز

س. آیا تصرف و استفاده از آب چاه­های غیر مجاز (توسط صاحب آن یا توسط مهمان یا رهگذر یا... و برای خوردن یا وضو یا شنا یا...) فقط تکلیفاً حرام است یا وضعاً هم اشکال دارد یعنی ضمان مالی می­آورد؟

ج. در مواردی که آب چاه‌ها سطحی محسوب نمی‌شود و ملک دولت اسلامی است، تخلف از مقررات نظام جایز نیست و موجب ضمان است.

قوانین و مقررات دولتی

استفاده از شبکه‌های اجتماعی

س. حکم استفاده از شبکه­های اجتماعی مجازی را بیان فرمایید.

ج. به طور کلی اگر استفاده از شبکه های اجتماعی و مانند آن مستلزم مفسده (مانند  ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل، ضرر به اسلام و مسلمین) بوده یا خوف ارتکاب گناه باشد یا بر خلاف قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی باشد، جایز نیست و تشخیص موضوع بر عهده مکلف می باشد.

احکام موسیقی و غنا

آواز زن برای شوهر

س. آواز زن برای شوهر خود چه حکمی دارد؟

ج. آواز خواندن زن برای شوهر اشکال ندارد مگر اینکه غناء یا همراه با موسیقی حرام  باشد.

گوش دادن به تک خوانی زن

س. آیا مرد می­تواند به تک خوانی زن گوش دهد؟

ج. گوش دادن به خوانندگی زن که غالباً مشتمل بر مفسده است، جایز نیست.

مسائل متفرقه

سلام به امام رضا(علیه السلام) بعد نماز

س. در سلام به امام رضا(علیه السلام) بعد نماز و بعد مراسمات، این که رو به حرم امام می‌ایستند جایز است؟

 ج. اگر رجاءً انجام دهید اشکال ندارد.

دروغ شوخی

س. آیا دروغ گفتن به شوخی گناه دارد؟

ج. اگر خبری خلاف واقع بدهد و مقصودش این باشد که مخاطب آن را جدی بگیرد حرام است، اما اگر در آنچه که می گوید قصد جدی ندارد و نمی خواهد خلاف واقع مطلبی بگوید مثل این که به شوخی از زبان شخصی یا حیوانی مطلبی را نقل می کند، حرام نیست.